Bisikleti Dönüştürmek / Dağ, şehir ve yol bisikleti

Son zamanlarda pek çok kişi bisikletini dönüştürme ile ilgili konu amcaya başladı.
Öncelikle bu yazıyı yeni başlayan veya teknik/mekanik kısmı ile bugüne kadar fazla ilgilenmeyenlere yönelik yazdım. Bu nedenle basit ve temel noktalara değinmeye çalıştım. Eğer eksik veya hatalı bilgi olduğunu düşünen varsa lütfen düzeltsin

Dönüştürme denildiğinde dönüşebilecek şeylere ve neye ne kadar etki ettiğine bakmak gerekir öncelikle. Dönüştürmek ve geliştirmek gibi 2 kavramı da ele alalım:

Geliştirmek; elinizdeki bisikleti daha üst seviye ve kaliteli donanımlarla, sağlamlık ve performans acısından ileri taşımaktır genel anlamıyla.

Dönüştürmek ise tasarlandığı amaçla kullanmak yerine, farklı bir ama için kullanılacak hale getirmeye çalışmak olarak ifade edilebilir. Burada en çok tercih edilen ise MTB (dağ bisikleti) alıp sonrasında City Bike (şehir bisikleti) dönüştürmek veya tam tersidir.

Öncelikle dönüşemeyecek kısımlar:
• Kadronuzu ve genellikle kadro tasarımına bağlı olarak tekerlek boyunuzu değiştiremezsiniz!
• Maşanızı değiştirerek ön tekerleğinizin olcusunu değiştirebilirsiniz (26 / 27,5 / 28 inch) ancak kadro yapınıza bağlı olarak arka tekerlek olcunuzu değiştiremezsiniz.

Fren sistemi değişimi için mevcut donanımınızın uyumluluğu önemlidir. Eğer cantilever veya V fren kullanıyorsanız ve bunları disk frene değiştirmek istiyorsanız:
• Kadronuzun disk fren bağlantısına uygun olması gerekir (arka tekerlek için)
• Maşanızın disk fren bağlantısına uygun olması gerekir
• Tekerlek göbeklerinizin disk fren bağlantısına uygun olması gerekir. Ayrıca alacağınız disk fren rotorlarına (centerlock vb) göre kullanmanız gereken göbek ve rotor (disk) arasında teknik farklılıklar olabilir

Öncelikle MTB ve City Bike farkına bakalım:
Günümüz MTB’leri sert koşullarda kullanılacağı için daha sağlam ve kalın kaynak noktalarına, oversize denilen kalın ve acili boru tasarımlarına sahiptir. Vites ve fren kablolarının geçiş noktaları çamur vb. gibi yerden gelecek etkilere uzak olacak şekilde tasarlanır. Bu kadro üzeri çanta bağlantılarında sorun yaratabilir.
MTB aynakol çapları daha küçüktür ve en büyük dişli çoğunlukla 42 veya 44 ölçüsünde satışa sunulur.
Lastikler kalın ve dişli, arazide tutunmaya uygun yapıdadır.
Maşada ve kadroda amortisör bulunabilir. Amortisörlerin kilitlenebilir özellikte olması arazi dışındaki koşullarda güç kaybetmenizi engelleyecektir.

Citybikelar daha ince borulara ve kaynak noktalarına sahiptir. Elbette bu kırılgan oldukları anlamına kesinlikle gelmez.
City Bike aynakol çapları orta boydur ve en büyük dişli çoğunlukla 48 – 50 ölçüsünde satışa sunulur.
Dişsiz ince lastikler tercih edilir.
Düz maşa veya amortisörlü masa tercih edilir.

MTB’yi City Bike’a dönüştürme işleminde genel olarak bisiklet hafifletilmeye, lastik secimi ile sürtünme azaltılmaya ve akıcılık sağlanmaya, dişli çapları ile oynanarak her pedal devirinde daha yüksek tekerlek deviri yakalanmaya çalışılır.

Hafifletme işleminde ya kullandığınız donanımı değiştirirsiniz (örneğin disk fren yerine V fren gibi), ya da üst segment malzeme seçimine giderek bisikleti hafifletirsiniz. Örneğin çok üst segment secimler yapmazsanız disk fren her zaman V frene Göre daha ağırdır. Yine gramajı düşük lastikler tercih edilebilir. Ancak hafif lastiklerde patlak direnci veya yanakların dayanıklılık ömrü azalabilir. Elbette bütçenizi yüksek tutarsanız hem hafif hem sağlam lastikler bulabilirsiniz.

DIŞ LASTIK
Dişli lastikler arazide iyi tutunma ve çekiş gücü vermesine rağmen, düz yolda (asfalt vb.) sanıldığının aksine ayni verimli yol tutusunu sağlamaz. Ayrıca kalınlığı nedeni ile hava basıncıda yüksek tutulmamışsa yola daha çok temas ederek sürtünmesi artacak ve hızlanmak için daha çok güç harcadığınız gibi, pedal çevirmeyi bıraktığınızda daha çabuk yavaşlamanıza neden olacaktır.
MTB kullanıcıları genellikle 1.90 ve üzeri dişli lastikler tercih eder.
Ancak sunuda belirtmek gerek cyclocross/trekking model dişli lastikler yüksek basınçla kullanıldığında (60-65 psi ve bu max. Deger diş lastik üzerinde mevcuttur) sırt bombelenir ve yola teması azalarak düz yolda iyi bir performans verir. Elbette dişsiz ince bir lastik yerini tutmaz.

Dişsiz lastikler ise uygun hava basıncında iyi bir yol tutuş ve minimum sürtünme alanı ile size daha az güçle daha hızlı gitme şansı sağlayacak ve pedal çevirmeyi bıraktığınızda yavaşlaması daha geç olacaktır. City Bike kullanıcıları genellikle 1,35 – 1,50 kalınlıkta lastikler kullanır. Bu olcunun 1,75’e kadar çıktığı da görülür. Ancak kros tarzda yollara giriyorsanız 1,75 kalınlık kullanmak en fazla 1,50 kalınlığa düşmek daha verimli olacaktır.

Standart (iç lastikli) dış lastikler kullanıyorsanız, dış lastik değiştirdiğinizde jantları değiştirmenize gerek yok. Ancak iç lastiklerin hangi kalınlıktaki dış lastiklere uygun olduğu üzerinde yazar. Bu aralığa uymayan iç ve dış lastik kullandığınızda genellikle sorun yasamazsınız. Ancak mümkünse uyumlu referans aralıklarını seçmeniz daha sağlıklı olacaktır.

AYNAKOL (Krank / On dişli set ve pedal kolu)
Aynakol çapının / diş şayisinin küçük olması pedalı daha kolay çevirmenizi sağlar.
Aynakol çapının / diş şayisinin büyük olması pedal çevirirken uygulayacağınız gücün artması demektir. Ancak büyük aynakol dişlisi ile yapacağınız bir devir, teker devrinin daha fazla olmasını sağlayacaktır. Bunda ruble dişlisindeki o an kullanılan oranda önemlidir.
Basit bir örnekle açıklarsak:
Aynakol 42 – 32 – 24 Ruble 11 – 32
kullanılan oran 42 on + 11 arka ve kadans 80devir dakika ise
Hız = 38,5 km/saat olur

Aynakol 48 – 36 – 26 Ruble 11 – 32
kullanılan oran 48 on + 11 arka ve kadans 80devir dakika ise
Hız = 44 km/saat olur

MTB bisikletlerde zor koşullarda pedal basıldığı için aynakol büyük dişlileri genelde 42 veya 44 ile başlayan serilerde kullanılır.

City Bike’larda hiza ağırlık verildiği için aynakol büyük dişlileri genelde 48 veya 50 ile başlayan serilerde kullanılır.

Aynakol değiştireceğiniz zaman mevcut göbeğiniz ile uyumlu olup olmadığını kontrol edin. Aynakolu göbeği ile birlikte alacaksanız, göbeğin kadro göbek genişliğine uygunluğunu kontrol edin. Aynakol ve/veya göbek değiştirdiğinizde ön vites kolu veya ön vites aktarıcıyı, zinciri değiştirmeniz gerekmez. Ancak zincire dair alttaki ek açıklamayı okumanızı öneririm.
Aynakolun büyümesi veya küçülmesine Gore aktarıcının kadro üzerindeki konumunu aşağı veya yukarı çıkarmanız gerekebilir. Aksi takdirde sağlıklı çalışmayabilir, dişliye yaslanabilir, zincir geçişlerinde sorun çıkabilir.

RUBLE (arka dişli seti)
“Ruble üzerindeki dişli sayısı / bisikletin vites sayısı ne kadar çok olursa o kadar hızlı gidersiniz” bir hurafedir!
Bir rublenin en küçük dişlisi 11’lidir ve en yüksek hiza ulaşmakta kullanacağınız ruble dişlisi budur. kullandığınız ruble setine Gore en küçük dişliniz 12’li, 13’lu veya 14’lu de olabilir.
Ruble setleri genel olarak 6, 7 ve 8 olarak yaygındı. Bu setler özel bir teknik detay yoksa, kaset modeller ise teker göbeği değiştirilmeden uyarlanabilir. Ayrıca bu sayıdaki rublelerde zincir değiştirmeniz gerekmez. Ancak zincire dair alttaki ek açıklamayı okumanızı öneririm.
Ancak 9’lu, 10’lu veya 11 li rubleye geçecekseniz, zinciri değiştirmeniz gerekecektir. Çünkü 8’li sistem sonrası Tum sistemler için zincir kalınlığı farklılaşır ve uyum sorunu yaratır.
Arka ruble değiştiğinde vites sayısına uyumlu olarak yeni vites kolları ve arka aktarıcı almanızda gerekecektir.

Peki hızı etkileyen en küçük dişli ise dişli sayısındaki artış neye yarar? Vites aralığınızı genişleterek performans kaybını minimize etmenizi ama ayni oranda tırmanış ve çekiş kolaylığı elde etmenizi sağlar. Arka ruble dişlisi büyüdükçe pedal devrinizi yükselecek, tekere aktarılan devir gücü düşecek ancak pedala uyguladığınız güçte ayni oranda azalacaktır. Bu daha dik yokuşları daha kolay tırmanmanızı, yüklü tur bisikleti kullanıyorsanız ağır yükteki bisiklete kolayca çekiş gücü vermenizi sağlar.

ZİNCİR
kullandığınız vites sistemine Gore zincir kalınlıkları farklıdır. Bu nedenle ruble setinizi 8 dişliden daha yüksek modele çıkaracaksanız uygun zincirde almanız gerekecektir.
Vikipedia’da zincir kalınlıkları şu şekilde verilmiş:
6 speed - 7.8mm (all brands/Tum markalar)
7 speed - 7.3mm (all brands/Tum markalar)
8 speed - 7.1mm (all brands/Tum markalar)
9 speed - 6.6 to 6.8mm (all brands/Tum markalar)
10 speed - 6.2mm (Shimano, Campagnolo)
10 speed(Narrow/Dar) - 5.88mm (Campagnolo, KMC)

10 speed(Narrow/Dar, Direction/Dogrusal) - 5.88mm (Shimano CN-5700,CN-6700,CN-7900)
11 speed - 5.5mm (Campagnolo, KMC, Shimano CN-9000)

Ayrıca ruble ve/veya aynakol değiştirdiğinizde aşınmış / uzamış bir zincir kullanıyorsanız değiştirmeniz gerekir. Yoksa zincir yeni parçalara tam oturmaz, atlama yapar ve yeni dişlilerinizi daha hızlı aşındırarak ömrünü kısaltır.

Zincir uzaması ne demek; zincirin kalitesine, kullanım koşullarına, bakımına ve kullanıcının tekniğine Gore zaman içerisinde metalin aşınması ile fiziksel boyundaki – baklalar arasında bulunan mesafedeki artış diyebiliriz. Kimi zincir 300 km’de uzar, kimi 3000’de. Bunun maalesef standardı yok ve yukarıda sayılan değişkenlerdeki özen ve özensizliğe Gore fark oluşuyor. Zincir uzadığı zaman ruble ve aynakolda da hızlı aşınmalara neden olur. O yüzden zamanında değiştirmek en sağlıklısı. Elbette duruma Gore 2-3 zincirde bir rubleyi de değiştirmek gerekecektir. Bütün bunlara dair detaylı bilgileri internette forumlarda bulabilirsiniz.
Zincirin uzadığı nasıl anlaşılır? özel olcum aletlerinin yanı sıra cetvelle de ölçebilirsiniz:
Bir pimin merkezine cetveldeki 0’ı denk getirin, zincir gerginken yani pedala baskı yaparken 254 mm’lik ölçü bir diğer pimin merkezine denk geliyorsa zincir yeni durumda demektir. Bu mesafe 256mm’ye çıktığı takdirde, yani 254 yerine 256mm’nin karşısında bir pim merkezi varsa vakit geçirilmeden zincirin değişmesi gerekmektedir.

Zincir Boyu da önemli bir ayrıntı! Sisteminizdeki aynakol ve/veya ruble değişiminde, dişli çaplarına bağlı olarak zinciriniz kısa veya uzun kalacaktır. İdeal zincir boyunu bulmak için:
Zincir çözülür, arka aktarıcı bacağından çıkarılır, on aynakol en büyük dişli ve arka ruble en büyük dilsiye takılıp birleştirecek gibi tutulur. Bu olcunun üzerine 2 bakla daha ilave edilerek, sisteme olması gerektiği gibi yerleştirilip birleştirilir.
Birleştirirken zinciri aynakol ve rubledeki en küçük dişlilere geçirirseniz zorlanmazsınız.

Eksik bakla; sisteminiz ortalama 4-5 baklaya kadar kısa duşmuş zincirle kullanılır. Vites geçişlerinde zorlanabilir, ayarsızlık sesleri çıkarabilir, özellikle en büyük dişlilerde zorlanır veya vites geçmeyebilir. Uzun sure aşırı kısa zincirle kullanırsanız muhtemelen ruble ve aynakol dişlilerinizi daha hızlı aşındırır, arka aktarıcı bacağını sürekli gereceği için yayını yumuşatabilir. Mecbur kaldıysanız kısa zincirle idare edebilirsiniz. Ancak en kısa surede normal ölçüsüne getirin veya yeni zincir takın.

SONUC
Öncelikle lastik ve aynakol değişimi ile aradığınız tarza dair fikir sahibi olabilirsiniz. Bu değişiklikler bisikletinizin istediğiniz tarza yaklaşmasını sağlayabilir, ancak tasarım amacı dışında bir şeye dönüştürüleceği için maksimum verim sağlamayacaktır. Gerçekten ne istediğinize karar verince, bu amaca uygun bir bisiklet edinmeniz veya elinizdekini satıp istediğiniz tarzda bir bisiklet almanız en doğrusu olacaktır.

Umarım bu bilgiler okuyanlara yardımcı olur. Biraz uzun olmasına rağmen bu konudaki her ayrıntıya değinmeye ve basitçe aktarmaya çalıştım.
Herkese kolay gelsin!
Trafikte herkesin birbirine saygılı olduğu, kazasız, belasız, patlaksız, arızasız nice keyifli pedallar

Çok güzel bir yazı, bende MTB bisikletimi Trekking'e dönüştürme değilde, Trekking bisiklet tarzına yakın bir geliştirme yapmayı düşünen biriyim.
Benim için ağırlık yada hız önemli değil aslında.(15kg bisikletim zaten ben bunu ne kadar Trekking tarz yapmaya calıssam olmayacak) Benim için tek önemli olan lastiğin yola yapışıp bana güç kaybettirmesi (düz, asfalt yolda). Şimdi diyeceksiniz, niye Trekking almadın, sürülmezki bu yollarda... Ne aşırı arazı, ne de aşırı düzgün asfaltta kullanıyorum. Ama Yaklaşık 1 aydır kullandığım bisiklette tekerin yola çok yapıştığını ve beni yordugunu hissettim.

Bundan dolayı lastiğimi biraz daha ince (suanki 2.1 planım 1.75-1.5a çekmek) Böylelikle düz asfalt yolda giderken biraz daha performans almak istiyorum. Zaten Bisikletin lastiği patladığında benim kadromda 2.1 kullanılmasının yanlış olduğunu anladım zira teker zor girdi yerine...

bisikletime açıkcası çok masraf etmek istemiyorum giriş seviyesi olduğu için. aklımda kelebek gidon ve lastik var parça değişimi olarak, birde bradine pabuç düşünüyorum. Speed 4000'e bunları yapmak ne kadar mantıklı bilmiyorum ama ben aslında bu değişimleri yaparsam bisikletime olan memnuniyetimi pekiştireceğim diye düşünüyorum.

Sizinde bu yöndeki fikirlerinizi almak beni memnun eder. Teşekkürler

Yazi size bir parca yardimci olduysa ne mutlu! Speed 4000 veya baska bir marka veya model... Sizin severek bindiginiz bir bisiklet olmasi yeterli uzerinde ugrasmaniz icin. Eger bakimi, ayarlari, akiciligi duzgun tutuluyor ve her firsatta kullaniliyorsa yapacaginiz seyler mantiklidir bence Sadece asfaltta kullanacaksaniz 1,50 kalinlik, toprak / kros yollara da giriyorsaniz 1,75 kalinlik tercih edilebilir. Onemli olan dissiz veya touring tarzi lastikler secmeniz ve hava basincini yuksek tutmaniz. Lastik basinclari genelde max. 65 psi olarak uzerinde belirtilir. Basincli pompaniz yoksa benzinci veya lastikcide istediginiz psi degerine gore hava basabilir / olcebilirsiniz. Soyle ornek vereyim; ben 2,00 kalinlikta cyclocross tarzda lastikleri sehir icinde 60 psi basincla kullaniyorum ve yola yapisma hissi pek olmuyor. Ama ayni lastigi 50 psi kullandigimda arazide cok konforlu iken asfaltta iskence basladigini hissediyorum... Kelebek gidon degisik kullanim alternatifleri sunan konforlu bir parca. Speed 4000 icin almakta tereddut etsenizde, ileride bisikletinizi degistirirseniz yine kullanabileceginiz bir malzeme. Bence alinabilir. Fren kalitenizi arttiracaksaniz bisikletinizin buna değip değmeyecegini dusunmeye gerek yok! Iyi fren guven verir

Bisikletini dönüştürmeyi düşünenler için gerçekten çok güzel bir yazı hazırlamışsınız.Ellerinize sağlık.Bahsettiğiniz dönüşümü sabit çatallı eski 26 inç MTB bisikletime uyguladım.Öncelikle bisikletimin 6'lı ve en küçük dişlisi 14 diş olan rublesini 11 dişe düşürmeye çalıştım.Fakat vidalı göbekler için 11 dişe sahip ruble olmadığını farkedince üzerinde 8'li kaset ruble olan bir jant seti,Altus arka aktarıcı,3x8 Shimano kombine vites/fren kolları,Wellgo c27 pedallar(çifti 270 gr.),her biri 320 gr.olan Schwalbe Kojak lastikler ve herbiri 110 gr.iğne sibop iç lastikler aldım.Malzemelerin hepsini bütçem kısıtlı olduğundan 2.el temin ettim.Bana maliyeti yaklaşık 250 TL oldu.Sonuçta bisikletim çelik kadro olmasına rağmen yaklaşık 12,5 kg geliyor ki hala daha hafifleri ile değiştirebileceğim parçalar mevcut.Düz yolda son hızım %50 kadar arttı.Halihazırda aynakol en büyük dişli 46 ,ruble en küçük dişli 11 olarak kullanıyorum.Artık bunlarda yetmemeye başladı.52 yada 53 dişe sahip aynakol satan varsa talibim .Asfalta dişli lastik kullanarak kendimi boş yere yormuşum.Dönüşüm yapacaklara kolay gelsin.

@suat akman çok toprak yola çıkmıyorum (şimdilik) Çamurla da pek alakam yok. Ama Çoğunlukla ıslak zemin. Büyük ihtimalle decathlondaki sitte vittoria lardan alıcam 1.5 olanlarından. Dediğiniz gibi kelebek gidon bisikleti değiştirdiğimde de kullanabileceğim bi parça olduğundan o konuda tereddütde değilim, sadece düşüncem verim alabilir miyim speed 4000'de. Fren konusu zaten dediğiniz gibi standart pabucları bi bitsin, illaki değişicek.

Benim şuanda 7 dişlisi olan rublem var ve bunu 8 yapmak istiyorum.Bunun iki nedeni var shimano alivio arka aktarıcı kullanıyorum 7 ve 8 uyumlu ve vites fren kollarımı değiştireceğim 7 vites kaliteli bir kol zor bulunuyor. dişlileri 8'lemem için ne gerekir kaseti değiştirmem gerekiyor mu ne yapmam gerekiyor ? .anlatırsanız çok teşekkür ederim.

Çok yararlı olmuş.Benim de içinde aklıma takılan sorular vardı ve cevap bulabildim.Çok teşekkürler.

Güzel bir yazı olmuş teşekkürler. Ben de 27,5 kullanıyorum. Havalı maşa bulamadığım için en azından ön tekeri 26 ya mı çevirsem diye bi fikrim var. Ya da 26 maşaya 27,5 jant sığar mı acaba? Benim sorunum ikinci el felan çok güzel havalı maşalar var gerek forumda gerek sahibinden de ama hepsi 26. 27,5 veya 29 lar da karaborsa gibi satıyo sağolsun. Bu durumuma bi çare bulursanız çok makbule geçer

arkadaşlar forumda da uzun bir aradan sonradan bisikletede yabancı kalmısım. mosso 1621 bisiklet aldım malum bunlar yol bisikleti ama ara ara gruplarda arazili yollar oluyor. güvenemdiğim için fazla katılamıyorum.(700*32c) böyle yollarda kullanmak için ne yapmalıyım tavsiyede bulunursanız çok sevinirim

@sspl

Aynı bisiklet vardı bende Aynı sorunları yaşıyordum ben aynakol ve dişlisini değişmiştim.
Sonra dış lastiğimi de yol tarzı daha düz bir lastikle değişmiştim.
Faydası oldu ama amörtisör kilitsiz olduğundan gene yoruyordu.
Bende satıp kişitli maşalı 28 jant bir şehir bisikleti aldım.
Dünya varmış hızım %40 ARTTI.
Artık çol daha uzun turlar yapabiliyorum.

Bende carbon mtb mi sehir bisikletine cevirdim 26 jant ti 28 uydugu icin 28 yaptim masayida ozel olarak japonyadan getirttim ama cok masrafli bi iş bide satarken isi bilmeyen arkadaslar sifir fiyati ile kiyaslama yapiyolar

@Northmoon Bende carraro sportive 225'e geçtim Güzel hortlamış konu

Çok faydalı bilgilerle dolu bir yazı olmuş, biraz geç olsa da teşekkürler.

Kafamda ki bazı sorulara cevap bulduğum güzel bir yazı olmuş. Teşekkürler.

Herkese merhabalar; 26'' Bianchi MTB mirachle disk frenli bisiklete sahibim 3 senelik ıskartada bekleyen bir bisiklet bunu şehir içinde işe gidip gelmek adına kullanmak istiyorum hafif rampalı 5 km mesafe bunun için mevcut lastiklerden kurtulmam adına önerileriniz nelerdir ?

@suat akman gerçekten yeni bir bisiklet alacaktım ve önceki kullandıgım bisiklet salcano ng 450 hd 27.5 idi. ve şuanda aklımda ince tekerlekli bisiklet sürmek var. aklıma takılan konu ise MTB ye ince lastik takınca şehir bisikletine göre daha iyi bir şehir bisikleti haline gelip gelmeyeceğiydi bununda cevabına ulaştıgımı düşünüyorum. çünkü ben karlı havada bile bisiklete binen birisiyim ve şuan MTB alıp ayrıyetten ince lastik alıp kışın kalın lastiğe döneceğim gibi duruyor.. sadece tek bir konuda kararsızım şehir bisikleti ve dag bisikleti arasındaki oturuş ve tutuş pozisyonları farkları nasıldır detaylı incelemem gerek, birazda rahat etmek istiyorum

selamlar kron xc150 yi city bike a dönüştürmek istiyorum. maşayı düz yapmak gibi bir düşüncem var siz ne dersiniz?

@gkn_blc bisiklete yazık edersin, bence böylesi daha iyi. Satıp da şehir bisikleti alsan daha iyi olur. Yani bu benim düşüncem..

mtb var bunu uzun asfalt yol için dönüştürmeyi düşünüyorum kilitsiz maşa ile rampa çıkmak çok zor oluyor 21 vites ile

Merhaba benim de carraro 012 yol bisikletim var üzerinde tourney vites sistemi var bunu shimano 105 3e 9lu dişli setiyle 27 vites yapabilirmiyI'm eğer mümkünse buna uyumlu vites kolu varmı? Kaç gündür araştırıyorum ama herhangi bir bilgiye ulaşamadım