StreetRide
Üye
- Kayıt
- 31 Ağustos 2010
- Mesaj
- 58
- Tepki
- 50
- Şehir
- Street
Bisikletin güneş görmeyen parçaları konusuna noktayı koyuyoruz bu yazıyla. Bisikletin gidişatı konusunda en önemli parçalardan biri olan tekerlek göbeklerine, daha doğrusu bu göbeklerin içine, yani hazne kısmına ve tekerlekle beraber dönen bilyeleri taşıyan yatağa eğileceğiz.
Bisikletin nasıl gittiği, tekerleklerinin kolay dönüp dönmediğine bağlı. Tekerleklerin dönüşü ise göbekteki yatağın durumuna. Yazımızın konusu, hazne bakımı, yağlaması.
Öncelikle her zaman olduğu gibi gereken alet edevata bir göz atalım. Tekerlek göbeklerini açabilmek için kurbağa ağızlı anahtar gerekiyor. Bunlar göbeğin markasına, modeline göre 13-14-15-16-17mm genişliğinde olabiliyorlar. Buradaki göbek Shimano LX, kullanacağımız anahtarlar da 13-15 ve 17mm
(link)
Anahtarlar
Bu anahtarların bir özelliğine değinelim: Tekerlek göbeklerini tutan somunlar haliyle bayağı ince olduklarından bu anahtarlar da sıradan kurbağa anahtarlara oranla daha inceler, yani sıradan kurbağa anahtarlarla birazdan göreceğimiz iç taraftaki somuna ulaşmak imkansız.
(link)
Arka tekerlekten başlayalım. Elbette bu işe girişmeden önce arkada daha öncede anlattığımız gibi kaseti sökmüş olmanız şart. Baştan belirtmemiz gereken, çalışmanın mutlaka bir masa veya halı üzerinde yapılması, aksi takdirde özellikle ilk denemelerde bilyelerin hazneden dışarı düşüp yuvarlanıp kaybolmaları işten bile değil.
Göbeğin somunlarını tutan plastik kapağı elimizle veya bir tornavida yardımıyla kolaylıkla kaldırıyoruz.
(link)
Altından haznenin girişini tutan somunlar çıkıyor.
(link)
Burada alttaki somuna 13mm’lik üstteki somuna ise 17mm’lik anahtar uyuyor.
(link)
Çok dikkat edilmesi gereken nokta, söküm esnasında da, takım esnasında da alttaki somunun kesinlikle çevrilmemesi. Alttaki somun uygun seviyede sabit tutulurken, üstteki somun anahtarla açılıyor. Gevşedikten sonra zaten elle çevrilerek çıkarılabiliyor.
Çıkan somun ve contaları sırasıyla dizmek ilk denemelerde tekrar takarken acaba hangi parça öndeydi ikilemine düşmemizi engeller.
(link)
Somunlar çıktıktan sonra artık yatak karşımızda, bilyeler de gözüküyorlar
(link)
Diğer taraftaki bilyelere de ulaşmak için göbek/tekerlek milini serbest düzenek tarafından dikkatlice çekiyoruz, bu tarafta da bilyeler açığa çıkıyorlar. Bu esnada tekerleği dik tutmak bile bilyelerin düşmesini önlemeyebilir, dolayısıyla tekrar edelim, bilyelerin düşüp yuvarlanıp kaybolmayacağı bir ortamda çalışmak çok önemli.
(link)
(link)
(link)
Sonuç itibariyle her iki tarafta da bilyeler açığa çıktılar. Simdi burada kesmek isteyenler bir şırınga veyahut tüp yardımıyla yağı yatağa, bilyelerin üstüne pompalayabilirler. Bu işin kısa yönü. Kısmen de yeterli bir yöntem. “Derin” temizlik isteyenlerin yapacağı olay ise bu aşamada cımbız ile bilyeleri yataktan çıkarıp bir yerde toplamak. Arka haznede her iki tarafta 9 bilye olmak üzere 18 bilye bulunuyor. Arkadaki bilyeler 1/4 inç = 6,3mm çapındalar.
Bu aşamada bilyelere bakmak lazım. Eğer bilyeler içinde üzerinde çizik olan, belirgin bir şekilde aşınmış olan varsa değişme zamanı geldi de geçiyor demektir. Bu durumda aşınma ile bir bilye değil bütün bilyelerin çapları değişeceğinden sadece aşınan bilyeyi değil, bütün bilyeleri değiştirmek gerekir.
(link)
Akabinde yatağı bir toz bezi ile iyice silip parlatıp kontrol ediyoruz. Yatakta bir çizilme, bilyelerin yatağı oyması gibi bir durum var mi yok mu bakmak önemli. Bozuk bir yatağa yeni bilyeler koymanın manası yok ne de olsa
(link)
Ve bilyeleri tekrar cımbız ile bu yağın içine oturtuyoruz. Önce milin üzerindeki somunları sökmediğimiz serbest düzenek tarafını yerleştiriyoruz.
(link)
Hazne temizliğinin bütün çetrefilli kısmı işte bu aşamada başlıyor. Bu vidaları öyle sıkı sıkmalıyız ki haznede bir oynama olmasın, ama vidalar o kadar gevsek olmalı ki, gereksiz yere bilyelerin dönüşünü zorlaştırmasın. İşte bu iş, tekerlek göbeğini tekrar takmanın bütün inceliği.
(link)
Boşluk varmı?
Önce elimizle içerideki sabit somunu sonuna kadar çeviriyoruz. Bu aşamada fazla sıkıp sıkmadığımızı kontrol etmek kolay. Tekerleği milden tutup çevirince bir sürtünme, bilyelerin hareketleri vs. hissediliyorsa fazla sıktık demektir, somunu gevşetiyoruz. Şimdi kolay mı dönüyor tekerlek? Öyleyse tekerlek milini sağa sola hareket ettirip boşluk olup olmadığına bakıyoruz.
Bu karşılıklı sıkma-gevşetme tekerleğin kolay döndüğü ve boşluğun olmadığı bir yer bulana kadar somunu milim milim oynata oynata devam ediyor. Bu yeri bulunca alt somunu anahtarla sabit tutup üst somunu sıkıyoruz.
(link)
Burada tekrar hatırlatmak lazım: Alt somun kesinlikle çevrilmiyor. Yani elimizle yerleştirdiğimiz sıkılıkta sabit tutuluyor anahtarla, üst somun anahtarla sıkılıyor. Somunları taktıktan sonra da elle oynama var mi veya tekerlek kolay dönüyor mu diye bakmak son bir kontrol olması açısından önemli. Uygunsuzluk varsa açıp bütün işlemi tekrar baştan almak gerekiyor.
Gelelim ön tekerleğe. Ön tekerlek de sistem açısından aynı. Burada da önce lastik kapağı kaldırıyor,
(link)
Sonra 13 ve 15mm’lik anahtarlarla arkada olduğu gibi alttaki somunu sabit tutarken, üstteki somunu gevşetiyoruz.
(link)
Bilyeleri cımbızla dışarı aldıktan sonra (diğer taraftan düşmemelerine dikkat!)
(link)
kontrol ediyoruz. Arka göbekten farklı olarak önde iki tarafta 10’ar olmak üzere 20 bilye var. Öndeki bilyeler 3/16 inç = 4,8mm çapındalar
(link)
Bilyelerde yine bir çizik olup olmadığına baktıktan sonra sıra yatağa geliyor. Yatağı kontrol ettikten sonra bolca yağlayıp
(link)
yine mili diğer taraftan yerleştiriyoruz.
(link)
Ve aynı şekilde somunları sıkma-gevşetme oyunu başlıyor. Elle sıkıp “Çok mu sıktık, tekerlek kolay dönüyor mu?” veya “Fazla mı gevsek kaldı, mil sağa sola boşluk veriyor mu?” diye bakıp uygun sıkılığı bulana kadar sürüyor bu oyun. En sonunda yine alttaki somunu sabit tutup, üstteki somunu sıkıyoruz.
Son olarak arada sırada biniş öncesinde de bakılması gereken bir şey var. Tekerleklerde boşluk olup olmadığı bisiklet sabit dururken fren bölgesinden jantı tutup sağa sola oynatma ile kontrol edilmeli. Bu şekilde oynama varsa göbekte bir boşluk var demektir, açılıp tekrar sıkılması lazım.
(link)
Uzun süredir hazne bakımı, temizliği yapmadıysanız tekerleklerinizin temiz ve yeni yağlanmış bir hazne ile ne kadar kolay döndüğüne ve bisikletinizin nasıl çabucak hızlanıverdiğine şaşıp kalacağınızdan emin olabilirsiniz.
NOT: Alıntı’dır. Ve aletler olmadan hiçbir işe kalkmayın. Arka göbek için kaset çıkartılmadan yapılamaz yakın zamanda kasetin nasıl çıkartılacağınıda gösterebilirim.Bu iş hassastır en ufak yanlışınızda göbeğinizin bozulma imkanı vardır.Dikkatli olun.
Bisikletin nasıl gittiği, tekerleklerinin kolay dönüp dönmediğine bağlı. Tekerleklerin dönüşü ise göbekteki yatağın durumuna. Yazımızın konusu, hazne bakımı, yağlaması.
Öncelikle her zaman olduğu gibi gereken alet edevata bir göz atalım. Tekerlek göbeklerini açabilmek için kurbağa ağızlı anahtar gerekiyor. Bunlar göbeğin markasına, modeline göre 13-14-15-16-17mm genişliğinde olabiliyorlar. Buradaki göbek Shimano LX, kullanacağımız anahtarlar da 13-15 ve 17mm
(link)
Anahtarlar
Bu anahtarların bir özelliğine değinelim: Tekerlek göbeklerini tutan somunlar haliyle bayağı ince olduklarından bu anahtarlar da sıradan kurbağa anahtarlara oranla daha inceler, yani sıradan kurbağa anahtarlarla birazdan göreceğimiz iç taraftaki somuna ulaşmak imkansız.
(link)
Arka tekerlekten başlayalım. Elbette bu işe girişmeden önce arkada daha öncede anlattığımız gibi kaseti sökmüş olmanız şart. Baştan belirtmemiz gereken, çalışmanın mutlaka bir masa veya halı üzerinde yapılması, aksi takdirde özellikle ilk denemelerde bilyelerin hazneden dışarı düşüp yuvarlanıp kaybolmaları işten bile değil.
Göbeğin somunlarını tutan plastik kapağı elimizle veya bir tornavida yardımıyla kolaylıkla kaldırıyoruz.
(link)
Altından haznenin girişini tutan somunlar çıkıyor.
(link)
Burada alttaki somuna 13mm’lik üstteki somuna ise 17mm’lik anahtar uyuyor.
(link)
Çok dikkat edilmesi gereken nokta, söküm esnasında da, takım esnasında da alttaki somunun kesinlikle çevrilmemesi. Alttaki somun uygun seviyede sabit tutulurken, üstteki somun anahtarla açılıyor. Gevşedikten sonra zaten elle çevrilerek çıkarılabiliyor.
Çıkan somun ve contaları sırasıyla dizmek ilk denemelerde tekrar takarken acaba hangi parça öndeydi ikilemine düşmemizi engeller.
(link)
Somunlar çıktıktan sonra artık yatak karşımızda, bilyeler de gözüküyorlar
(link)
Diğer taraftaki bilyelere de ulaşmak için göbek/tekerlek milini serbest düzenek tarafından dikkatlice çekiyoruz, bu tarafta da bilyeler açığa çıkıyorlar. Bu esnada tekerleği dik tutmak bile bilyelerin düşmesini önlemeyebilir, dolayısıyla tekrar edelim, bilyelerin düşüp yuvarlanıp kaybolmayacağı bir ortamda çalışmak çok önemli.
(link)
(link)
(link)
Sonuç itibariyle her iki tarafta da bilyeler açığa çıktılar. Simdi burada kesmek isteyenler bir şırınga veyahut tüp yardımıyla yağı yatağa, bilyelerin üstüne pompalayabilirler. Bu işin kısa yönü. Kısmen de yeterli bir yöntem. “Derin” temizlik isteyenlerin yapacağı olay ise bu aşamada cımbız ile bilyeleri yataktan çıkarıp bir yerde toplamak. Arka haznede her iki tarafta 9 bilye olmak üzere 18 bilye bulunuyor. Arkadaki bilyeler 1/4 inç = 6,3mm çapındalar.
Bu aşamada bilyelere bakmak lazım. Eğer bilyeler içinde üzerinde çizik olan, belirgin bir şekilde aşınmış olan varsa değişme zamanı geldi de geçiyor demektir. Bu durumda aşınma ile bir bilye değil bütün bilyelerin çapları değişeceğinden sadece aşınan bilyeyi değil, bütün bilyeleri değiştirmek gerekir.
(link)
Akabinde yatağı bir toz bezi ile iyice silip parlatıp kontrol ediyoruz. Yatakta bir çizilme, bilyelerin yatağı oyması gibi bir durum var mi yok mu bakmak önemli. Bozuk bir yatağa yeni bilyeler koymanın manası yok ne de olsa
(link)
Ve bilyeleri tekrar cımbız ile bu yağın içine oturtuyoruz. Önce milin üzerindeki somunları sökmediğimiz serbest düzenek tarafını yerleştiriyoruz.
(link)
Hazne temizliğinin bütün çetrefilli kısmı işte bu aşamada başlıyor. Bu vidaları öyle sıkı sıkmalıyız ki haznede bir oynama olmasın, ama vidalar o kadar gevsek olmalı ki, gereksiz yere bilyelerin dönüşünü zorlaştırmasın. İşte bu iş, tekerlek göbeğini tekrar takmanın bütün inceliği.
(link)
Boşluk varmı?
Önce elimizle içerideki sabit somunu sonuna kadar çeviriyoruz. Bu aşamada fazla sıkıp sıkmadığımızı kontrol etmek kolay. Tekerleği milden tutup çevirince bir sürtünme, bilyelerin hareketleri vs. hissediliyorsa fazla sıktık demektir, somunu gevşetiyoruz. Şimdi kolay mı dönüyor tekerlek? Öyleyse tekerlek milini sağa sola hareket ettirip boşluk olup olmadığına bakıyoruz.
Bu karşılıklı sıkma-gevşetme tekerleğin kolay döndüğü ve boşluğun olmadığı bir yer bulana kadar somunu milim milim oynata oynata devam ediyor. Bu yeri bulunca alt somunu anahtarla sabit tutup üst somunu sıkıyoruz.
(link)
Burada tekrar hatırlatmak lazım: Alt somun kesinlikle çevrilmiyor. Yani elimizle yerleştirdiğimiz sıkılıkta sabit tutuluyor anahtarla, üst somun anahtarla sıkılıyor. Somunları taktıktan sonra da elle oynama var mi veya tekerlek kolay dönüyor mu diye bakmak son bir kontrol olması açısından önemli. Uygunsuzluk varsa açıp bütün işlemi tekrar baştan almak gerekiyor.
Gelelim ön tekerleğe. Ön tekerlek de sistem açısından aynı. Burada da önce lastik kapağı kaldırıyor,
(link)
Sonra 13 ve 15mm’lik anahtarlarla arkada olduğu gibi alttaki somunu sabit tutarken, üstteki somunu gevşetiyoruz.
(link)
Bilyeleri cımbızla dışarı aldıktan sonra (diğer taraftan düşmemelerine dikkat!)
(link)
kontrol ediyoruz. Arka göbekten farklı olarak önde iki tarafta 10’ar olmak üzere 20 bilye var. Öndeki bilyeler 3/16 inç = 4,8mm çapındalar
(link)
Bilyelerde yine bir çizik olup olmadığına baktıktan sonra sıra yatağa geliyor. Yatağı kontrol ettikten sonra bolca yağlayıp
(link)
yine mili diğer taraftan yerleştiriyoruz.
(link)
Ve aynı şekilde somunları sıkma-gevşetme oyunu başlıyor. Elle sıkıp “Çok mu sıktık, tekerlek kolay dönüyor mu?” veya “Fazla mı gevsek kaldı, mil sağa sola boşluk veriyor mu?” diye bakıp uygun sıkılığı bulana kadar sürüyor bu oyun. En sonunda yine alttaki somunu sabit tutup, üstteki somunu sıkıyoruz.
Son olarak arada sırada biniş öncesinde de bakılması gereken bir şey var. Tekerleklerde boşluk olup olmadığı bisiklet sabit dururken fren bölgesinden jantı tutup sağa sola oynatma ile kontrol edilmeli. Bu şekilde oynama varsa göbekte bir boşluk var demektir, açılıp tekrar sıkılması lazım.
(link)
Uzun süredir hazne bakımı, temizliği yapmadıysanız tekerleklerinizin temiz ve yeni yağlanmış bir hazne ile ne kadar kolay döndüğüne ve bisikletinizin nasıl çabucak hızlanıverdiğine şaşıp kalacağınızdan emin olabilirsiniz.
NOT: Alıntı’dır. Ve aletler olmadan hiçbir işe kalkmayın. Arka göbek için kaset çıkartılmadan yapılamaz yakın zamanda kasetin nasıl çıkartılacağınıda gösterebilirim.Bu iş hassastır en ufak yanlışınızda göbeğinizin bozulma imkanı vardır.Dikkatli olun.
