İlk kadrom: Columbus, Lugs andabitof Silver

Evet, bu ilk kadrom ancak tahmin ettiğiniz anlamda değil! Yani bu konu yeni aldığım bir kadro ile ilgili değil. Hatta her ne kadar “kadrom” desem de bu kadro kendim için bile değil! Ama benim için önemi büyük. Konu şu ki; son iki senedir hazırlıklarını yaptığım çelik kadro yapımı serüvenine Cengiz Parlakgül arkadaşımıza yaptığım ilk ciddi kadro ile atılmış bulunuyorum! Gerçekten bu iş için uzun uzun hazırlık yaptım, hatta belki biraz fazla uzattım, artık biryerden başlamak lazımdı ve işte şu an itibariyle kadro #1 bitime yaklaştı...

Durum böyle olunca tabii ki üşenmedim, bütün adımları da fotoğrafladım. O zaman baştan başlayalım: Hiç şüphe yok ki herşey kadronun (daha doğrusu görev alacağı müstakbel bisikletin) tasarımı ile başlıyor. Kadro tasarımı için birkaç tane basit 2 boyutlu program bulunmakta. Bunlar yaygın olarak kullanılsa da Tasarım Mühendisi olmamın katkısıyla bunlardan daha iyisini yapabileceğimi düşündüm ve kendim Catia’da tamamen parametrik 3D bir bisiklet modeli oluşturdum; oldukça vakit harcadığım bu model sayesinde bu ve gelecek kadrolarımda sadece tasarım parametrelerini girerek/değiştirerek, tasarım üzerindeki etkilerini anında görmek veya sıfırdan bir tasarım ortaya çıkarmak mümkün olacak. Ayrıca modelin 3 boyutlu olması, gerekli olduğunda her türlü nominal ölçümü model üzerinden almaya olanak sağlıyor.

İlk olarak yaptığımız Cengiz’in vücut ölçülerini almak oldu. Çeşitli kaynaklardan yararlanarak ve bisiklet üzerinde denemeler yaparak Cengiz için en uygun fit’i bulmaya çalıştık. Sonuçta ortaya çıkan tasarım kişiye özel kadro yapımının avantajlarını ortaya koyar nitelikte: Cengiz için tasarladığım kadronun boyutları merkezden merkeze 59cm (seattube) x 55cm (toptube). Cengiz’in vücut yapısı üst borunun sele borusuna oranla normalden daha kısa olmasını gerektiriyor. Üst boru uzunluğu yeterli ayar marjı ile birlikte Cengiz için uygun olan sele-gidon mesafesini sağlarken, seattube ölçüsünü de bacak boyuna uygun olan en uzun seviyede tutmak istedim (tüm kadronun daha rijid olması için). Standart olarak satılan kadrolarda bu pek de bulunmayan bir kombinasyon olduğundan ya daha kısa bir seattube ya da daha uzun bir toptube’a razı olarak bu özelliklerin birinden taviz vermek gerekecekti.

Tasarımı dondurduktan sonra hazırlıklara başlıyorum; kullanacağım lug’lar bunlar. Lug’lar hassas döküm olsa da daha profesyonel bir görünüm için kenarlarını daha itinalı bir şekilde düzeltmek gerekiyor. Ayrıca kenarların keskin olması makbul:

Daha sonra boruların temizliği ve kontrolü geliyor.

Boru olarak, nispeten fazla et kalınlığıyla hem acemi kadrocular için daha affedici, hem de sprinter yapılı Cengiz’e :in: daha uygun Columbus Cromor kullandım. Boruların butt kısımlarını en iyi şekilde kullanmak için et kalınlığının arttığı yerleri bütün borularda işaretliyorum. Ve 90° aralıklarla merkez çizgileri çiziyorum. Fotoğraftaki komparatörlü basit boru kalınlığı ölçüm aletini kendim yaptım.

Daha sonra down-tube’ün headtube’e uydurulması; balıkağız’larını (mitering) elde yapıyorum:

Downtube ve seattube’ün orta göbek yuvası (BB shell)’e giren uçlarını hazırlayıp, bu üç boruyu jig üzerinde deniyorum. Fotoğraftaki jig’in tasarımı da bana ait Aslında başlangıç için çok gerekli değildi belki ama kullanması zevkli.. (Bundan önce mdf’den bir jig yapmıştım, ancak o pek yeterli değildi) Herşeyin düzgün hizalandığından emin olmak için son bir kontrol yapıyorum. (Ölçümler için profesyoneller mikron mertebelerinde düzlemselliği olan granit/çelik yüzeyler kullanıyor, ancak başlangıç için ben bu cam masayı kullandım Düzlemselliği 0.2-0.3mm civarlarında ve ideal olmamakla birlikte yeterli. Buna benzer bir ölçüm tezgahı kesinlikle gerekli).

bitmiş halini çok merak ediyorum. Ellerinize sağlık Kolay gelsin.

Lug’lardan önce ilk olarak matara bosslarının lehimlenmesi gerekiyor. Özellikle boruların ince kısımlarını ısıtmak borunun şeklini değiştirdiğinden bu işlem daha sonra yapıldığında kadronun şekli bozulacaktır. Daha sonra üç boruyu birbirine lehimliyorum. Kısaca lehim olarak bahsettiğim yöntem aslında “Sert Lehim” veya “Sarı Kaynak” olarak geçiyor. İngilizce’de brazing. Bazı bölgeler dışında genelde gümüş alaşımı kullanıyorum. Pirinç veya bronza göre çok daha düşük sıcaklıkta çalışmaya izin vererek boruların mukavemetini daha az kaybetmesini sağladığından çoğu üst kalite “lugged-steel” kadro imalatçısı gümüş kullanıyor. (sadece “fillet brazing” yapanlar hariç; orada pirinç kullanmak şart)

Lehimden sonra tekrar üç borunun hizada olup olmadığına bakıyorum. Orta göbek yuvası seattube ve downtube’a göre dik olmalı ve headtube ile seattube aynı düzlemde olmalı (headtube twist). Bu safhada hata olduğu takdirde ufak ayarlamalar yapılabilir: seattube içersine dolu bir mil sokarak boruyu bükmeden, sadece lug’da ufak deformasyonla hizaya getirmek mümkün. Bu tip ayarlamalara “cold-setting” deniyor.

Sıra geldi üst borunun hazırlanıp yerine lehimlenmesine. Bu zor ve dikkat isteyen işlemlerden birisi; iki uçtaki balıkağızlarının hem birbirine paralel olup, hem de yerlerine zorlamadan oturması gerekli. Öte yandan boruyu fazla kısaltırsanız da bunun geri dönüşü yok, artık bu boruyu ancak daha küçük bir kadroda kullanabilirsiniz. Ve tabii ki yine fren kablosu stoplarını önce lehimliyorum.

Ve ön kısım tamam! Üst boruyu da yerine lehimledikten sonra headtube twist (seattube ile headtube’ün birbirine göre sapması) 1.2mm/1m seviyelerinde çıktı ki, bu özellikle ilk kadro için oldukça iyi bir değer. (Kıyaslama açısından; elimdeki ’84 senesinin top modeli olan Pinarello Montello kadroda bu sapmayı 6mm/1m mertebelerinde ölçtüm)

Arka tarafa geçmeden önce seatlug’ın temizlenmesi gerekiyor, çünkü buraya seatstay’ler lehimlendikten sonra bu iş çok zorlaşacak.

Yine kendi tasarladığım arka maşa jig’i ve kurulumu:

Chainstay’leri gereken uzunluğa kesiyorum:

Dropout’ların çamurluk bağlantılarını uçuruyorum:

Yine önce arka aktarıcı kablo stopu lehimleniyor:

Son kontroller ve herşeyi flux (pasta)’layarak lehime hazır hale getiriyorum. (Flux çelik yüzeyinin oksitlenmesini engelleyerek gümüşün yapışmasını sağlıyor):

Lehim sonrası..

Bu arada flux, karardığı bölgelerin aşırı veya uzun süre ısınmaya maruz kaldığını gösteriyor. Özellikle borular üzerinde bunun görülmemesi lazım. Lug’lar ise çok kritik değil. Halen etrafa çok fazla gümüş bulaştırıyorum ancak burada görülenler büyük problem sayılmaz; önemli olan topaklar halinde gümüş bırakmamak. Bunların temizlenince oldukça düzgün lug hatlarının ortaya çıktığını göreceksiniz Yavaş yavaş tekniğimi geliştiriyorum..

Aşağıdaki gibi BB yuvasına bakınca gümüşün içeri kadar işlediğini görebilmek çok önemli. Bu başarılı bir lehimin göstergesi.

Seatstay’lere geçmeden önce dropoutları özel aparatlarıyla hassas olarak hizalamak gerekiyor:

Seatstaylerin seatlug ile birleşimi sayısız şekilde olabiliyor: ben klasik yandan bağlantılı tasarımı seçtim. Bu tasarım için öncelikle seatstaylerin oturacağı olukları açıyorum:

Daha sonra seatstaylerin tepesini kapatmak gerekiyor. Klasik bisikletlerin en üst modellerinde bile seri imalat mantığına daha yakın olan hazır döküm kapaklar kullanılıyor. Bu kapaklar lehimleme açısından çok pratik olsa da, kadroya tamamen gereksiz ağırlık ekliyor. Ayrıntıya önem veren kadro ustaları ise kolaya kaçmayıp seatstaylerin tepesini kendisi kapatıyor. Ben de birkaç saat daha fazla harcayarak bu yoldan gitmeyi tercih ettim. Bunun için önce iki boru parçası seatstaylerin tepesine pirinç ile lehimleniyor, daha sonra ise boru parçası kesilip şekillendiriliyor. Bu yöntemle güzel bir sonuç elde etmek gerçekten beceri istese de, bu çelik ve pirinç yumağı içersinden son şekli yavaş yavaş ortaya çıkarmak da bir o kadar da tatmin edici

Fren kaliperinin takılacağı köprünün iki yanına yine boru parçalarından kendi hazırladığım ayakları lehimliyorum (ortadaki delikler lehimleme esnasında çıkan gazların tahliyesi için):

Ve bu şekilde seatstayler lehime hazır hale geliyor:

Bu bölgeyi lehimlemek gerçekten çok zor, temizlemek daha da zor; daha temiz iş çıkarmak için biraz daha pratik yapmam lazım. Buraya iyi bir eğe/zımpara seansı gerekecek.

Evet, şu an itibariyle durum bu! Bu yoğun çalışmadan sonra biraz ara vermem gerekiyordu, ancak şimdi kaldığım yerden devam etme zamanı...

Kutlarım gerçekten çok başarılı sonu kazasız belasız en iyi şekilde gelir umarım...

Akıcı bir fantastik-kurgu romanı gibi okudum, gerçekten muazzam bir emek, ellerinize sağlık, kullanacak olan arkadaşın yerinde olmak isterdim. Devamını bekliyorum.

Sevindirici bir yazı bugünleri de görecekmişiz demek ki ne mutlu ki Türkiyeden birisi kadro imal etmeye başladı, elinize emeğinize sağlık.

Cuma'ya şaka gibi bir başlangıç!!!

Ellerine sağlık; yıllardır hayalini kurduğum bir şey, ne yapacak zamanım oldu; ne fırsatım... Colombus'tan istediğim boru setini alma imkanım vardı, para yoktu. Para oldu, vakit olmadı...

Steel is real!!!

Tebrikler ve başarılar...

çok güzel görsel açıdan, kendim yapasım geldi bi anda

Iron Man deki robot yapımı gibi evre evre ekrana yapışıp izledim.Hiç bitmesin istedim.Ellerinize ve yüreğinize sağlık.

Takipteyim :in:

tasarım ve üretmekten öte,apartman dairesinde bunları yapıyor olmanız gerçekten müthiş.ben zaten bi çok işe sırf atölyesizlikten başlayamadım
harika bir çalışma,elinize sağlık.

Mutluluk kavramini sorguluyorum kadroyu yapmaya basladigimizdan beri test surusune butun forumu bekleriz degil mi Burcak abi? "Bisiklet öyle alınmaz, boyle taze yapilir annem"diyesim geliyor surekli

Gurur duyuyorum, cok sansliyim!

Dur birdaha bakayim.

Çeliğe hakkını vermek bu olsa gerek. Sonucu büyük bir sabırsızlıkla bekliyorum.

Çok güzel bir yazı tekrer tekrer fotoğraflara baktım, çok harika sizi tebrik ediyorum.
Tamamlanmış ve yola çıkmış halini sabırsızlıkla bekliyorum,elinize sağlık.

Konuyu görünce ağzımdan çıkan ilk laftır ,tabirim biraz kaba gibi gözüksede şoke olduğumun ardındanda yapılan bu işe ve işçiliğe olan derin hayranlığımın tepkisel bir dışa vurumu olarak algılanmasını isterim, boya işçiliği de bittikten sonra 30 sn kadar saygı duruşu gerçekleştireceğim yapılan işçilik kullanılan alet edavat herşeyden önemlisi bu kadar titiz bir çalışma çok hoşuma gitti, bizdede böyle ustalar varmış çok şükür, youtube de çelik kadro belgesi izleyip elin gavuruna imrenmeyeceğim artık.

Hazir boya isciliginede deginmisken o konudada beklenmedik birseyler yapmayi planlamaktayiz. Hepimizin hosuna gidecek, beklentileri yukseltiyorum ancak uzerine bir hayli kafa yorduk ve kararimizi verdik. Umarim o asamada diger tum asamalar gibi surukleyici ve tatmin edici bir sekilde ilerler.

@sedat_slave

Herkese güzel yorumları için teşekkürler! Evet Sedat, evde yapma konusu oldukça sıkıntılı. Özellikle lehim yaparken dar alanda kadroyu istediğim pozisyona getirememek, bir de hamlaçın hortumlarıyla "boğuşmak" lehim kalitesini de etkiledi aslında.. Neyse ki şimdiye kadar birtarafı yakmadım!

Ben de baya bir atölye baktım, ama şayet mali durumunuz çok iyi değilse İstanbul'da tatmin edici bir yer bulmak çok zor

@cparlakgul

Hadi bakalım Cengiz, nasıl olacak ben de merak ediyorum valla..

Öldüm öldüm dirildim resmen Burçak Abi. Konuyu okurken fotoğraflarına bakarken işçiliğini (acemice saymana rağmen) görünce sanki yabancı bir forumda kadro üretimi konusunda bilgiler okuyormuşum zannettim. Hele ki sanki yabancı sitede bakıyorum ben bu ingilizce yazıları nasıl okuyorum diye sorguladım bile kendi kendimi. Ağlayasım geldi resmen. Türkiye 'de el yapımı kadroların bir başlangıcı olan bu kadroyu bizimle detaylı bir şekilde paylaştığın için TEŞEKKÜR EDİYORUM
İYİ Kİ VARSIN
:winkenlux

Çok sağol Bülent! Usta demeyelim, kendi kendimin çırağıyım şu anda daha çok