Düşünme becerilerimizi keşfedebilmek için düşüncenin nasıl bir yapıda olduğunu
Nasıl oluştuğunu bilmek işimize yarayacaktır.
Bir tarafta tek hücreli amip, bir tarafta insandan oluşan
Dünya skalası içinde, belki de yüz binlerce canlı gelip geçmiştir.
Tek hücreli canlı, yapısı itibari ile ışık, titreşim, basınç ya da kimyevi değişimleri algılama yeteneği konusunda kuşkusuz epey zayıftır.
Hücre sayısı artmaya, kendi aralarında görev paylaşımı yapmaya başladığı zaman Yukarıda verilen tepkiler de kendiliğinden daha belirgin hale gelecektir.
kompleks organizmalarda haberdar olma yetisi, duyu organlarının gelişimine doğru orantılı; örneğin, gözler, hem ışığı, hem de ışığın yönünü ayırt edebilecek hale geliyor.
Haberdar olunan bilgilerin düzenlenmesi ve organizmanın diğer parçalarına ulaştırılabilmesi, sinir sisteminin gelişmişliğine bağlı. Merkezi bir işlem sistemi, yani beyin, dünyaya ilişkin haberleri bir araya getiriyor, böylece çevreye dair daha bütünlüklü bir resim oluşturuyor.
Beyin kabuğu (korteks) olan yaratıklarda hafıza ve tanıma yetileri
gelişiyor; bunlar dikkat ve hatta amaç sergiliyebiliyorlar. Örneğin,
beyin kabuğu göreceli olarak gelişmiş olan köpekler, kovaladıkları kedinin görüntüsünü kedi kaçıp kaybolduktan sonra da koruyabiliyorlar.
Korteks genişledikçe bilinç yeni vasıflar kazanıyor; simge kullanma yetisi bunların en önemlisi. Simge kullanma yetisi, akıl yürütmeyi mümkün kılıyor. Dahası, simgesel dil denilen iletişim şeklini doğuruyor.
Şempazelerin ve gorillerin konuşamama nedenleri kortekslerinin kusurlu olması değil, larynx denilen ses tellerinin yokluğu ve dillerinin insanlarınki kadar esnek olmayışı. Oysa, simgesel dil kullanabildikleri gibi, duyma özürlüler için kullanılan işaret dili öğretildiklerinde insanlarla iletişim kurabiliyorlar.
İnsanların gelişmiş ses telleri ve bir yaşından itibaren karmaşık sesler çıkarmalarını mümkün kılan esnek dil'leri var. Bu iki özellik konuşmayı, daha da önemlisi deneyimlerin paylaşılmasını mümkün kılıyor. Deneyim paylaşmak, insanların birbirlerinden öğrenebiliyor olmaları, topluca oluşturulan ortak bilginin yeni kuşaklara aktarılmasını sağlıyor; toplumu birleştiren harç görevi yapıyor.
Konuşma yetisi, şuuru/bilinçi genişletiyor; çünkü, böylece yaşadığımız mekân ve zamanda yeralmadıkları için bizzat tanık olmadığımız olgulardan haberdar olabiliyoruz; çünkü, dili sadece başkalarıyla değil, kendi kendimize, içimizden konuşmakta da kullanabiliyoruz; hepsinden önemlisi, kendi kendimize kelimeler kullanarak düşünüyoruz. Kısacası, dil bilinci geliştirirken, bilinç de dili geliştiriyor.
Kelimelerle düşünmek ve geçmiş Kelimelerle düşünmek, bize algılarımızı geçmiş deneyimlerimize bağlama imkânı veriyor. Örneğin, "ağaç" kelimesini düşündüğümüzde, zihnimizde ağaç görüntüleri beliriyor. Bir tanıdığın adını andığımızda, kendimizi onunla yaşadıklarımızı hatırlarken buluyoruz.
İnsanoğlunun korteksi gelişmiş diğer canlılardan farkı, onların geçmiş deneyimlerini hatırlayabilmeleri için ilgili nesnenin duyularının kapsama alanı içinde olması gereği; yani, köpeğin kediye ilişkin deneyimini hatırlayabilmesi için kediyi görmesi, işitmesi
yada koklaması gerekiyor. Gözden uzak kedi, beyinden de uzak oluyor.
İnsanoğlunda durum farklı. İnsanoğlu, geçmişteki olayları içinde olduğu olaylardan bağımsız olarak hatırlayabiliyor. geçmişi yeniden canlandırabiliyor. Düşünmek, insana geçmiş deneyimlerinden yararlanma imkânı veriyor.
Kelimelerle düşünmek insanoğlunun geleceği değerlendirmesini de mümkün kılıyor. Bu sayede neyin olup, neyin olamayacağını kestirmeye çalışabilir, plânlama yapabilir, geleceğe ilişkin kararlar alabiliriz. Düşünmek, içrek(dışarıya kapalı) bir özgürlüktür; geleceğimize ilişkin karar vermek, hayatımızı yönlendirmek özgürlüğü.
Mesut hoca iki tür düşünmeden bahsetmişti.
İstemli ve istemsiz düşünme şekilleri.
Çocukluğumuzdan ölümümüze kadar geçen sürede
Edindiğimiz ve sorgulamadığımız ancak kabul edip uygulamalarda kullandığımız
Türlü bilgilerin istemsiz düşünme şekli ile paralel gittiğini
Geriye kalan sistemli, tüme varan veya ordan gelen düşünme şeklinin ise istemli düşünme ile paralel olduğunu görebiliyoruz
Kuşkusuz toplum ya da o toplumu oluşturan kişiler, gelişmekte amaç birliğine vardılar ise İstemli düşün gücünü artırmak için ellerinden geleni yapmak durumundadırlar. Kimse bize yaşam da, lise sona kadar öğrendiğimiz; yumurtanın içinde neler var? anlat yavrum sorusunu sormayacaktır. mevzu edinilen yumurta bilgisini nasıl yorumlayacağımız sorunudur
Bunun içinde ego ve süper egolarımıza yenik düşmeden araştırmak, bilgilenmek zorundayız. Ezber ettiğimiz , deneyimlemeden kullandığımız sözlerin yaşamımızda ki bağlayıcılığını takip etmek ve onları fark etmek zorundayız ki;
Bir gün biri bize fikrimizi sorduğunda, bize ait olanla karşılaşabilsin.
Saygı ve sevgilerimle
İçerik: derlenmiştir
