Sele ayarı bazı tecrübeli bisikletçilerin bile atladığı bir konu. Genelde yükseklik ayarının nasıl yapılması gerektiğini biliyoruz fakat ileri-geri hizalama veya açı ayarının nasıl ve neden yapılması gerektiğini bilmiyoruz. Bu sebepten dolayı ya tesadüfen doğru ayarlarla biniyoruz ya da senelerdir hep hatalı ayarla bindik. Hatalı sele ayarı başta bacak kaslarınıza, kol, omuz ve sırt kaslarınıza normalde olmaması gereken fakat bozuk geometriden dolayı oluşan bir takım yüklerin binmesine sebep oluyor. Doğru sele ayarı ile oluşması muhtemel kol ve sırt ağrıları ile bilek uyuşmalarının, sele bölgesi ağrı ve yaralarının önüne geçmek mümkün. Eğer pedala doğru basmıyorsanız yapacağınız bütün sele ayarları neredeyse tamamen işlevsiz kalacaktır. Bu yüzden ilk olarak pedala nasıl basılması gerektiğini öğrenmek gerekiyor.
Pedala nasıl basılmalı?
Ayak parmaklarınızı tamamen yukarı kaldırdığınızda parmaklarınız ve tabanınız arasında neredeyse 90 derecelik bir acı oluşur. Pedala basma noktası bu acının köşe noktası olan ve ayak topu (topuk değil top) tabir edilen noktadır. Bütün kilitli pedal ayakkabılarının altındaki kilit delikleri bu bölgede bulunur. Kilidin yerini tam olarak ayak topuna gelecek şekilde ayarlamalısınız.
Yükseklik Ayarı:
Selenizin doğru yüksekliğinde ise pedal en alt noktada iken diziniz hafif kırık kalmalıdır. Bu bacak kaslarınızı en verimli kullanabildiğiniz aralığa getirir. Pratik bir ayar yapmak için seleye oturun. Pedalı en alt noktaya alın. Fotoğraftaki gibi topuğunuz ile pedala basın. Selenizi bu konumda bacağınız tamamen düz olacak şekilde ayarlayın. Eğer seleniz alçak ise pedal veriminiz düşer ve pedalın en üst noktasında dizlerinize fazladan yük biner. Eğer seleniz fazla yüksek ise pedalın en alt konumunda dizleriniz gereğinden fazla açılır, pedal çevirirken kalçanız sağa sola oynar. Bu iki ayarsız konum da dizlerinizde ve sele bölgenizde sağlık problemlerine yol açabilir.
----------Alçak Sele Yüksekliği--------------------Doğru Sele Yüksekliği--------------------Yüksek Sele Yüksekliği
İleri-Geri Ayarı:
İleri-Geri Ayarı genellikle nasıl yapıldığını bilmediğimiz için atladığımız fakat pedal verimini çok etkileyen bir ayar. Daha kötüsü bu ayarı gidona olan mesafeyi ayarlamak için kullanan bisikletçilerin olması. Bu ayarın amacı da yükseklik ayarında olduğu gibi bacak kaslarını ve iskelet sistemini en verimli çalışabileceği konuma getirmektir. Başlangıç noktası olarak pedal milini düşey olarak tam dizin altına gelecek şekilde ayarlayacağız. Pratik bir ayar yapmak için önce seleye oturun. Pedalı yere paralel konuma getirin. Diz kapağınız düşey olarak pedal milinin 1cm önüne gelecek şekilde ayarlayın. Selenizi kesinlikle gidona olan mesafenizi ayarlamak için kullanmayın. Bunu farklı uzunlukta gidon boğazı kullanarak yapabilirsiniz.
Açı Ayarı:
Diğer ayarlar kullanıcıdan kullanıcıya göre farklılık gösterse de sele ayarı neredeyse hiç farklılık göstermez. Sele açısını yere tam paralel konumdan 1-2 derece öne bakacak şekilde ayarlamak hem omurganızı olması gerektiği gibi destekler hem de geometri bozukluğundan kollarınıza ve sırtınıza fazladan yük binmesini engeller. Pratik bir ayar için yol bisikletinde selenizi su terazisi kullanarak veya göz kararı yere tam paralel olacak şekilde ayarlayın ve neredeyse ölçü aleti olmaksızın fark edilmeyecek şekilde öne eğin. Eğer dağ bisikleti kullanıyorsanız selenizi yere tam paralel olacak şekilde ayarlayın. Bisiklete bindiğinizde ön amortisördeki “sag” tabir edilen ilk çökme sebebi ile sele 1-2 derece öne eğilecektir. Seleniz olması gerekenden fazla öne eğikse kol ve sırtta ağrı ve bilek uyuşmalarına sebep olabilir. Seleniz fazla geriye eğikse de bacak aranızdaki yumuşak dokuya fazla basınç yaptığından dolayı sele ağrısı yapacaktır.
Burada bahsedilen ayarlar aslında çok fazla etmene dayanan bazı problemlerin fazlaca basitleştirilmesinden ibaret bir takım basit mühendislik hesaplamalarına ve profesyonel bisikletçilerin tecrübelerine dayanır. Açı ayarı dışındakilerin böyle olması gerektiğini kanıtlayan hiçbir klinik çalışma yok. O yüzden bu ayarlar sizin için sadece bir başlangıç noktasıdır. Gerek sele yüksekliğinizi gerekse ileri-geri ayarınızı burada bahsedilen ayarlardan +/- 2cm oynayacak şekilde ayarlayabilirsiniz. Seleyi 1-2 cm geriye almak dayanıklılığı artırır fakat verimli bir şekilde yüksek kadans yapmanızı engeller. Aynı şekilde seleyi 1cm öne almak “time-trail” gibi bir müsabakada daha iyi zamanlar yapmanızı sağlar fakat fazlaca dizleri yorar. Bu 4cm’lik alanın dışına çıktığınızda basit olarak verim kaybı yaşarsınız. Ayrıca bir ayarın değişmesi geometriyi bozacağından diğer ayarları tekrar gözden geçirmeniz gerekebilir.
Fotoğraf çekimlerindeki yardımlarından dolayı Selim Kaltakkıran (Mevzun)’a ayrıca teşekkür ederim.
Burak ÖZCAN
Odtü Dag Bisikleti Takimi
UCI Dag ve Yol Bisikleti Komiseri
Bu yazi ilk kez Tekerlekizi Dergisi 6.sayisinda yayinlanmistir. Telif haklari kanununca korunmaktadir. Izin alinmadan kaynak gösterilerek dahi alinti yapilamaz.
Aslında olaya akademik olarak bakılırsa burada anlatılan butun ayarlar için burada anlatılan yöntemlerden cok daha kompleks, özel ölçümler ve aletler gerektiren, ayarlama seklini bulan bisikletcinin adı ile anılan yöntemler mevcut. Fakat bu yöntemlerin hepsi asağı yukarı aynı kapıya cıktığı için bu yazıda mumkun olan en basit yöntemleri anlatmaya calıştım.
Yazının yeni başlayan ve orta düzeydeki arkadaşlara yol göstereceğine inanıyorum.
Saygılar.
Pedala nasıl basılmalı?
Ayak parmaklarınızı tamamen yukarı kaldırdığınızda parmaklarınız ve tabanınız arasında neredeyse 90 derecelik bir acı oluşur. Pedala basma noktası bu acının köşe noktası olan ve ayak topu (topuk değil top) tabir edilen noktadır. Bütün kilitli pedal ayakkabılarının altındaki kilit delikleri bu bölgede bulunur. Kilidin yerini tam olarak ayak topuna gelecek şekilde ayarlamalısınız.
Yükseklik Ayarı:
Selenizin doğru yüksekliğinde ise pedal en alt noktada iken diziniz hafif kırık kalmalıdır. Bu bacak kaslarınızı en verimli kullanabildiğiniz aralığa getirir. Pratik bir ayar yapmak için seleye oturun. Pedalı en alt noktaya alın. Fotoğraftaki gibi topuğunuz ile pedala basın. Selenizi bu konumda bacağınız tamamen düz olacak şekilde ayarlayın. Eğer seleniz alçak ise pedal veriminiz düşer ve pedalın en üst noktasında dizlerinize fazladan yük biner. Eğer seleniz fazla yüksek ise pedalın en alt konumunda dizleriniz gereğinden fazla açılır, pedal çevirirken kalçanız sağa sola oynar. Bu iki ayarsız konum da dizlerinizde ve sele bölgenizde sağlık problemlerine yol açabilir.
----------Alçak Sele Yüksekliği--------------------Doğru Sele Yüksekliği--------------------Yüksek Sele Yüksekliği
İleri-Geri Ayarı:
İleri-Geri Ayarı genellikle nasıl yapıldığını bilmediğimiz için atladığımız fakat pedal verimini çok etkileyen bir ayar. Daha kötüsü bu ayarı gidona olan mesafeyi ayarlamak için kullanan bisikletçilerin olması. Bu ayarın amacı da yükseklik ayarında olduğu gibi bacak kaslarını ve iskelet sistemini en verimli çalışabileceği konuma getirmektir. Başlangıç noktası olarak pedal milini düşey olarak tam dizin altına gelecek şekilde ayarlayacağız. Pratik bir ayar yapmak için önce seleye oturun. Pedalı yere paralel konuma getirin. Diz kapağınız düşey olarak pedal milinin 1cm önüne gelecek şekilde ayarlayın. Selenizi kesinlikle gidona olan mesafenizi ayarlamak için kullanmayın. Bunu farklı uzunlukta gidon boğazı kullanarak yapabilirsiniz.
Açı Ayarı:
Diğer ayarlar kullanıcıdan kullanıcıya göre farklılık gösterse de sele ayarı neredeyse hiç farklılık göstermez. Sele açısını yere tam paralel konumdan 1-2 derece öne bakacak şekilde ayarlamak hem omurganızı olması gerektiği gibi destekler hem de geometri bozukluğundan kollarınıza ve sırtınıza fazladan yük binmesini engeller. Pratik bir ayar için yol bisikletinde selenizi su terazisi kullanarak veya göz kararı yere tam paralel olacak şekilde ayarlayın ve neredeyse ölçü aleti olmaksızın fark edilmeyecek şekilde öne eğin. Eğer dağ bisikleti kullanıyorsanız selenizi yere tam paralel olacak şekilde ayarlayın. Bisiklete bindiğinizde ön amortisördeki “sag” tabir edilen ilk çökme sebebi ile sele 1-2 derece öne eğilecektir. Seleniz olması gerekenden fazla öne eğikse kol ve sırtta ağrı ve bilek uyuşmalarına sebep olabilir. Seleniz fazla geriye eğikse de bacak aranızdaki yumuşak dokuya fazla basınç yaptığından dolayı sele ağrısı yapacaktır.
Burada bahsedilen ayarlar aslında çok fazla etmene dayanan bazı problemlerin fazlaca basitleştirilmesinden ibaret bir takım basit mühendislik hesaplamalarına ve profesyonel bisikletçilerin tecrübelerine dayanır. Açı ayarı dışındakilerin böyle olması gerektiğini kanıtlayan hiçbir klinik çalışma yok. O yüzden bu ayarlar sizin için sadece bir başlangıç noktasıdır. Gerek sele yüksekliğinizi gerekse ileri-geri ayarınızı burada bahsedilen ayarlardan +/- 2cm oynayacak şekilde ayarlayabilirsiniz. Seleyi 1-2 cm geriye almak dayanıklılığı artırır fakat verimli bir şekilde yüksek kadans yapmanızı engeller. Aynı şekilde seleyi 1cm öne almak “time-trail” gibi bir müsabakada daha iyi zamanlar yapmanızı sağlar fakat fazlaca dizleri yorar. Bu 4cm’lik alanın dışına çıktığınızda basit olarak verim kaybı yaşarsınız. Ayrıca bir ayarın değişmesi geometriyi bozacağından diğer ayarları tekrar gözden geçirmeniz gerekebilir.
Fotoğraf çekimlerindeki yardımlarından dolayı Selim Kaltakkıran (Mevzun)’a ayrıca teşekkür ederim.
Burak ÖZCAN
Odtü Dag Bisikleti Takimi
UCI Dag ve Yol Bisikleti Komiseri
Bu yazi ilk kez Tekerlekizi Dergisi 6.sayisinda yayinlanmistir. Telif haklari kanununca korunmaktadir. Izin alinmadan kaynak gösterilerek dahi alinti yapilamaz.
Aslında olaya akademik olarak bakılırsa burada anlatılan butun ayarlar için burada anlatılan yöntemlerden cok daha kompleks, özel ölçümler ve aletler gerektiren, ayarlama seklini bulan bisikletcinin adı ile anılan yöntemler mevcut. Fakat bu yöntemlerin hepsi asağı yukarı aynı kapıya cıktığı için bu yazıda mumkun olan en basit yöntemleri anlatmaya calıştım.
Yazının yeni başlayan ve orta düzeydeki arkadaşlara yol göstereceğine inanıyorum.
Saygılar.
