Analitik geometrinin yanında halt ettiği bisiklet geometrisi

Bir bisiklet almayı planlıyorsunuz ve bisikletin özellikleri içinde geometri tablosu denen, o içinde bir sürü sayının yazdığı, birçok ismin bulunduğu tabloyu gördünüz. İlk bisiklete başladığımda bu tablolara bakıp… Evet, sadece bakıp.. Hiçbir şey anlamadan baktığım ama çok teknik görünen, “bir gün çözeceğim olum seni” dediğim tablo. Aha bu da örneği;


Tablodakiler bisikletin sürüşünü etkileyen ölçülerdir. İçimden bir ses hala “Ne lan bunlar?” diyor.

A: Head Angle – Head Tube Angle (Alın Açısı – Alın Borusu Açısı)

Alın borusunun yer ile yaptığı açıdır. Bu açı dikleştikçe bisiklet hakimiyeti hassaslaşır (yani yönlendirme daha hızlı ve kolaydır) ve daha iyi tırmanır. Daha düşük açılarda hakimiyet hassasiyeti daha azdır fakat yüksek hızlarda kontrol çok daha kolaydır.
Bu yüzden tur bisikletlerinde bu açı daha düşüktür. Çünkü tur bisikletlerinde o kadar yük taşırken çok hassas manevra kabiliyetine gerek yoktur.
Tur bisikletlerinde 71-72° olan bu açı, yol bisikletlerinde 73-74° arasında olabilmektedir.

B: Seat Angle – Seat Tube Angle (Sele Borusu Açısı)


Sele borusunun yer ile yaptığı açıdır. Sele borusu ofsetinin veremediği ölçüleri verebilir. Bu şekilde bisiklet üzerinde daha farklı pozisyon duruşları sağlayabilirsiniz. Örneğin zamana karşı bisikletlerinde bu açı çok dik olur. Böylece triatlon gidonlarının tutuşunu, sürücünün ileri-geri pozisyonunu çok değiştirmeden kullanması sağlanır.

C: Head Tube (Alın Borusu)

Bu ölçü genellikle aero pozisyon almak için önemlidir. Kısa alın borusu kullanan bisikletlerde daha çok eğilip daha aero bir pozisyona geçebilirsiniz. Daha uzun alın borusu ise daha dik bir sürüş sağlayacaktır. Fakat bu ölçüde kadro boyu ile değişmektektedir. Aynı marka ve aynı model bir bisikletin iki farklı kadro boyunda alın borusu ölçüsü de değişir. Bu karşılaştırma ancak farklı modeller üzerine yapılırsa anlam kazanır. Örneğin aynı boydaki bir tur bisikletinin alın borusu aynı boydaki bir yol bisikletinin alın borusundan daha uzun olacaktır.

D: Top Tube (Üst Boru)

Üst boru boyu genellikle kadronun size uygunluğunu gösterir. Yani aslında kadro boyunu, sele borusunun uzunluğundan çok, bu ölçü belirler. Üst borunun uzunluğu, gidona uzanırken kol ve vücut kesişiminde oluşan açının 90°’den fazla olmasına neden olmamalıdır. Üstteki görselde görünen ölçü efektif üst boru uzunluğudur.

E: Chain Stay (Zincir Borusu Uzunluğu – Çeki Borusu Uzunluğu)

Orta göbek ile arka göbek arasındaki mesafedir. Bu uzunluk bisikletin atikliği ve dengesini etkileyen bir ölçüdür. Kısa olması, en üstteki görselde H ile gösterilen, wheelbase’in (aks mesafesi) kısalmasına neden olacak ve bisikletin atikliğini arttıracaktır. Kısalması demek aslında, arka tekerleğin ön tekerleği ne kadar çabuk takip ettiğini etkiler, bu da haliyle atikliği arttırır. Daha uzun zincir borusu bisikletin dengesini arttıracak fakat ani dönüşlerde veya ani hareketlerde tepkisi daha yavaş/az olacaktır. Ama zincir borusunun uzun olması arka üçgeni de büyüteceğinden bisikleti daha rahat bir bisiklet yapacaktır.

F: Bottom Bracket (Alt Göbek Yüksekliği – Orta Göbek Yükseliği)

Orta göbeğin ortası ile yer arasındaki mesafedir. Bu yüksekliğin, genelde, bisikletin ağırlık noktasını etkilediği, böylece dönüşlerde daha rahat edeceğiniz söylenir. Ama ben bu fikre pek katılmıyorum. Bu ölçü bisikletin ağırlık noktasını belirler, bu doğru ama üzerinde sürücü varken ağırlık noktası zaten yükselecektir. Sonuçta bisiklet 8-15kg iken sürücü 60-100kg arasında değişmektedir.
Orta göbek yüksekliğinin en etkili olduğu alan, pedal çevrilmesi gereken virajlarda pedalın yere değmemesini sağlama konusudur. Bu nedenle zamana karşı bisikletleri gibi çok dönüş olmayan, düz yollarda giden bisikletlerde orta göbek yüksekliği azdır. Bunun yanında Criterium gibi çok virajlı yarışlara katılan bisikletlerde bu yükseklik artar.

G: Fork Rake – Offset (Çatal Eğimi – Ofset)

Bu ölçü alın borusunun doğrultusu ile ön göbek arasındaki mesafedir. Yani çatal eğiminin olması için maşanın illa eğik olmasına gerek yok. Dümdüz bir maşada da bu çatal eğimi daha doğrusu ofset olabilir. Ofset, trail denen ölçüyü belirler. Trail ölçüsünün yüksek olması yüksek hızlarda iyidir, fakat yavaş hızlarda bisikletin atikliğini azaltacaktır. Yol bisikletlerinde ofset genellikle 40-55mm arası değişir bu da 50-63mm arasında bir trail sağlar. 57mm’lik bir trail uzunluğunun denge ve atiklik konusunda en ideal nokta olduğu belirtilir((link))

H: Wheelbase (Aks Uzunluğu)

Ön göbek ve arka göbek arasındaki mesafedir. Zincir borusu uzunluğunda anlattığım gibi yüksek bir aks uzunluğu dengeyi sağlayacak fakat manevra kabiliyetini azaltacaktır. Ayrıca uzun olması bisikletin konforunu da arttıracaktır.


Hatam varsa affola. Bildiğim ve araştırdığım kadarıyla açıklamaya çalıştım.
Artık bisiklet yorumlarında "abi bunun alın borusu çok kısa", "kafa açısı iyiymiş" gibi yorumlar yapabilir, "o ne lan" diyenlere bilmiş bir şekilde anlatabilirsiniz. Ben yapıyorum. Çok eğlenceli.

(link)

ilk bisikleti aldığımda hiçbir fikrim yoktu zamanla oturdu birçok şey kadroyu boyuma göre almama rağmen seat-top-tube nin ne olduğunu gördüm jantların nasıl şekillendiğini "bu neden pahalı acaba" sorularını zamanla aştık tabiki e tabiki sürüş tarzımın nasıl olduğunu ona göre hangi kadrolara bakmam gerektiğini gördüm hatta aynakol uzunluğu sele genişliği gibi birçok etmeni hesaba katmak lazım
bilgileriniz için çok teşekkürler yeni başlayacak arkadaşlara tam bir bilgi kaynağı elleriniz debt görmesin

Derli toplu bir anlatım elinize sağlık

Edip Abi ellerine sağlık harika bilgiler ders niteliğinde

Çok faydalı teşekkürler..
Haddim olmayarak reach, stack ve standover height da belirtilmeliydi diye düşünüyorum.

@Edip Dinçer Teşekkür ederim.

@x-rayted

Reach ve stack daha çok kadro boyunu belirlemeyle alakalı diye onu çok dikkate almadım.
Ama sabahtan beri "Lan, bir şey daha ekleyecektim, neydi o?" diye düşündüğüm şeyi bana hatırlattığınız için teşekkür ederim (Standover Height).
Onu da bir ara ekleyeyim .

Çok faydalı bir paylaşım, çok teşekkürler

"sen mi beni ben mi seni ulan" tarzı olmuş, ama güzel olmuş. Eline sağlık Edip

@Edip Dinçer

Gemoteriye tabii bisikletin ne tip bir bisiklet olduğunu anlamak için de (endurance mı, aero mu vs) bakıyoruz ama yine de bisikletin bize uygun olup olmadığı için de bakıyoruz.
Ahh keşke boş vakti çok olan ve bisiklet ingilizcesi çok iyi olan biri Sheldon Brown ın (link) ve (link) makalelerini çevirse

Kendiniz mi yazdınız alıntı mı ?

@çağrı ekşi sağdan soldan okuyup, okuduklarımı kendimce süzüp, kendim yazdım.

Hatta görselleri de kendim hazırladım (AutoCAD ve Photoshop sağolsun ).

Edip, aslında bu çok da doğru bir düşünce değil. Burada bisikleti sürücü ile bir düşünmen gerekir. Ya da şöyle diyelim asıl ağırlık sürücü olduğu için ve sele yüksekliği pedalın alt noktasına göre ayarlandığı için ağırlık merkezi orta göbek aşağıda ise / daha uzun ayna kol kolu seçilmiş ise aşağı düşer. Dolayısı ile bisikletin sürüş anındaki ağırlık merkezi değişir. Ve ağırlık merkezi ne kadar aşağıda olursa o kadar iyi bir hakimiyet olur. Mesela performans odaklı araçlarda buna çok dikkat ederler; kuru karter yağlaması veya boxer tipi motor kullanılması ağırlık merkezini aşağı çekmek için bir yöntemdir. Daha extreme modellerde (ferrari enzo, la ferrari, ford gt concept 2015 gibi) formula 1 de kullanılan yatay süspansiyon sistemleri ağrılık merkezini daha da aşağı çeken sıradışı yöntemlerdir.

Söylediğin 4 tekerlekli ve ağır araçlar için doğru, ona kesinlikle lafım yok. Ama dediğim gibi 10-15kg'lık (ki yol bisikletlerinin artık 8 kg ve altı olduğu düşünülürse) bisikletlerde sürücü, ağırlık merkezini zaten yukarı çekiyor. Zaten F1 araçlarında sürücülerin popoları (hii, ne dedim) neredeyse yere değecek kadar aşağıda oturuyorlar bildiğim kadarıyla, bisiklette bu zaten zor

Konu kesinlikle uygun bir yere sabit konu yapılmalı. Forumun derin konu birikiminin içinde kaybolup gitmesinin önüne geçilmeli diye düşünüyorum.Zira çok önemli ve gerekli bir konu. Konuyu oluşturduğunuz için tebrik ederim Edip Bey.

Sonunda CR1 SL 'yi aldırtacaksın

Güzel iş çıkarılmış.

@Edip Dinçer

Söylemek istediğimi tam anlatamadım. Aynı ağırlıktaki bisikletin ağırlık merkezini göbeği 10cm aşağı konumlandırsan ve 5cm daha uzun ayna kol seçersen beygir ( ) ebat olarak aynı olduğu için ağırlık merkezini 15 cm aşağı çekmiş olursun.

İki teker olan bisikletler de aynı merkez kaç kuvvetine maruz kalıyor. Hiçbir kros motor bir racing gibi viraj alamaz, burada ağırlık merkezi çok önemlidir, kullanılan lastik ve yay seti kadar önemlidir hem de...

@halil ibrahim duran

Anladım dediğini de, ben de o kadar önemli olmadığını düşünüyorum. Çünkü o ölçü çok aşırı uçlarda olan bir şey olmuyor genelde.
Aynakol dediğin en fazla (genel olarak) 5mm oynuyor. Orta göbek yüksekliği de keza. Onun sağlayacağı dengeyi hesaba katmak yerine, dönüşlerde pedal çevirirken yere değmeme olasılığını hesaba katmak daha önemli geliyor bana .

E acisi ne kadar uzun olursa tur bisikletleri icin daha uygun olur boylece arka tarafa takilan cantalarin ayak topuklarina carpmasi engellenmis olur. Hatta Ortlieb bunun icin tasarimlarini ayak topuklarina carpmamasi icin farkli bagaja cantayi farkli takma teknikleri gelistirmistir. Bu da ilave bilgi olsun.

On numara olmus.
Forumdaki bu bisikletin geometrisi oyle boyle deyip atip tutan arkadaslarinda gazi alinmis olur