Karbon kadro tamiriyle ilgili profesyonel bir bakış

Kırık çatlak karbon kadro en iyi nasıl tamir edilebilir diye soranlar için gelsin bu video.

Videoyu merakla izlemiştim ilk yayınlandığında. Firma çok iyi iş çıkarıyor. Özellikle tamir sonrası orijinaliyle hiçbir fark olmaması mükemmel. Özellikle arka çatal kırıkları geliyormuş kendilerine ve bildiğiniz gibi her bisikletteki arka çatal birbirinden farklı. Kırılan arka çatalın profilini bozmayacak şekilde malzeme koyuyorlar, ve güzel bir şekilde boyuyorlar.

Fakat ne kadar uzun ömürlü olacak sorusu kafama takıldı. Çünkü karbon fiber, örümlü bir yapıya sahip ve elyaflardan oluşuyor:





Ve karbon bir malzeme kırıldığında bu elyaflar sebebiyle dümdüz bir kırık ortaya çıkmıyor, elyaflar koparak kırılıyor:



Bu firmanın tamir şekli, kırılan bölgeyi tamamen kesip çıkarmak ve yeni, sıfır bir karbon parça monte edip yapıştırmak. Örneğin bu arka çatalı bu firma muhtemelen şu şekilde tamir edecek:



Firma bu kırmızı silindir olarak çizdiğim bölgeyi komple kesip çıkaracak ve yerine kendi ürettiği, aynı ebattaki karbon parçayı yapıştırarak monte edecek, ardından boyayacak. Yapıştırılan parça buraya sıfıra sıfır uyacağı, kusursuz bir şekilde uyacağı için ve yapıştırma noktalarında da özen gösterileceği için hiç belli olmayacak, bir de güzel boya çektiler mi, adeta sıfır olacak.

Boyadan önceki adım tam olarak böyle görünecek:



Başka bir örnek:



Ama benim ilgimi çeken yer işte tam olarak burası. Bu kadronun boruları hep elyafların iç içe geçmesi ile oluşturuldu ve bu sayede bir arada duruyorlar. Yeni eklediğimiz parça ise yapıştırıcı ile bu bölgeye yapıştırıldı ve hem altındaki hem de üstündeki bölge ile hiçbir elyaf girintisi bulunmuyor. Onu bu kadroya tutan tek ama tek şey yapıştırıcı. Bu yüzden kullanılan yapıştırıcı çok ama çok önemli. Ve hepsinden önemlisi, bu yapıştırıcının hem karbon elyafı ile aynı esneme katsayısına sahip olması gerekiyor, ki çatlama yapmasın, hem de bu yapıştırıcının genleşme katsayısının da karbon elyafları genleşme katsayısıyla aynı olması gerekli ki, bu kadroyu hem kışın -10 derecede kullandığımızda, hem yazın 40 derecede kullandığımızda farklı miktarda genleşmeye maruz kalıp çatlamasın.

Kullanılan yapıştırıcı ne bilmiyorum ama, karbon elyafları ile birebir aynı değerleri sağlayacağını pek sanmıyorum, bu yüzden tamir işleminin kısa vadeli bir çözüm olduğunu düşünüyorum, belki de 2-3 yıl kadar.

Başka bir konu, har kadronun karbon materyali farklı, biliyorsunuz daha önce konuştuk, T700'den başlayıp T1100'e kadar gidiyor, ayrıca 3k, 12k gibi karbon örüm farklılıkları da kullanılıyor (Gerçi firmaların neredeyse hepsi 3k örüm kullanıyor kadro üretiminde ama olsun). Kısacası yeni monte edilen parçanın da tam olarak aynı karbon malzemeye ve aynı örüm şekline sahip olmasına dikkat ediliyor mu acaba
Çünkü farklı örüm ve farklı kalitede karbon kullanıldığında, tamir edilen bölge daha çok veya daha az esneyecek ve yapıştırılan kısmın çatlama riski çok daha artacak.

Çok şey anlatıyor.

Serkan Mıstınoğlu çok güzel bir noktaya değinmiş, kullanılan yapıştırıcının bile ultra önemi var karbon tamiri noktasında. Türkiye şartlarında bu işten anlayan, hakkıyla yapabilecek teknik ekipman ve tecrübeye - bilgi seviyesine sahip çok az insan var ve işçilik fiyatları da bir o kadar yüksek.
Ediz Ahmet gibi karbon tamirinden anlamayan insanlara karbon tamir ettirmeye kalktığım için cebim yandı benim de. Türkiye şartlarında kadronuzu kime emanet ettiğinize çok dikkat edin. "Karbon kaynatacağız" gibi kelimeler duyduğunuz sözde tamircilerden, para avcılarından derhal kaçınız. Ediz Ahmet dediğim kişi fren kaliperindeki kırığı yapıştırıcı ve boya ile tamir etmeye çalışmış bir insan Sizin de diliniz yanmasın.

Serkan Mıstınoğlu'nun söylediği gibi kullanılan yapıştırıcının niteliği - özellikleri bile büyük önem arz ediyor, hele ki yük binen noktalarda oluşan çatlak ve parçalanmalarda bu çok daha fazla önem arz ediyor. Karbonun esneme kabiliyetine ayak uyduramayan yapıştırıcılar çok daha erken bırakacaktır kendini, kadronun dayanıklılığını da bir o kadar yok edecektir beraberinde.

Karbon tamiri çoluk çocuk işi değildir, her boya yapan insan "Karbon tamiri yapıyorum" diye karşımıza çıkmasın kısacası. Herkes boya yapar ama herkes karbon tamir edemez.

Burada en önemli faktör kırılma veya çatlağın yeri ve boyutu. @Serkan Mıstınoğlu resimde gösterdiği kırılma kesinlikle o şekilde tamir edilmeyecektir. Yapılacak yama çizilen kırmızı çizgilerden çok daha geniş olmak zorundadır. Önemsiz yerlerdeki küçük çentikler hariç sadece hasarlı bölgeyi dolduracak şekilde değil çok daha geniş bir bölgeye yayılacak şekilde tamir yapılması gerekir. Türkiyede kompozitden çok iyi anlayan kişiler var ancak bisiklet tamiri olaylarından bi haberler. THY Teknik kompozit atelyesi çalışanları bu konuda yeterli bilgiye sahiptir. Bunun haricinde İnsansız hava aracı üreten firmalarda ileri derecede kompozit tecrübesi olan firmalardır. Ankarada bir model uçak firması vardı kompozitden uluslararası yarışmalarda yarışacak modeller yapıyordu, sonrasında iha ve tai ye alt yüklenici olarak kompozit parça da üretti. Bunlar ilk aklıma gelenler daha birçok kişi ve firma vardır eminim yeterli bilgi ve tecribeye sahip. Bu firmalar veya yeterli tecrübeye sahip çalışanları bireysel olarak bu işi rahatlıkla ve ekonomik olarak yapabilir aslında ama onlar da bu pazardan bi haber. Bende amatör olarak uğraşmıştım bi ara model uçaklarla. Kompozit tamiri de yapmışlığım var bayaa ama bisiklet işi çok daha profosyonel çalışma ister. Model uçak sanıldığı kadar hassas bi iş değil.

Karbon bileşenler üretilirken yüksek basınçlı odalarda ısıl işlem görüyorlar. En azından Türkiye'de, karbon tamiri yapıyorum diyen hiçkimsede bu tür bir ısıl işlem uygulayacak yeterli donanım olduğunu zannetmiyorum. Bu yüzden karbon kadronuz, gidonunuz vs. zarar gördüğünde onu ıskartaya çıkartıp yeni ekipman edinmek en mantıklısı olacaktır. Hangi malzeme ve teknik kullanılarak tamir edildiği meçhul bir kadroya canınızı emanet etmeyin derim ben.

@Mehmet Altuğ yüksek basınç dediğiniz bir vacum battaniyesi ve vakum pompasından ibaret. Öyle düşündüğünüz gibi çok yüksek basınçlar söz konusu değil. Isıl işlem dediğiniz evet bazı büyük parçaları fırınlara koyuyorlar ama bi ufo da böyle küçük tamirler için yeter de artar bile. Isı tamamen seçilen resin ve istenilen kürleme süresi ile alakalı. Yeteri kadar beklenilirse oda sıcaklığında bile kürlenir. Karbon gerçekten çok sağlam bir malzeme dolayısıyla boru kısımlarda olan kırık ve çatlakları ben bile sağlam bir şekilde tamir edebilirim ama kozmetik olarak kötü olacaktır. Bunun haricinde eklem yerleri ve monte yerlerindeki kırık ve çatlaklar sıkıntı biraz iyi değerlendirmek gerekir. Bu tarz tamirler için yukarıda saydığım vb firma veya çalışanları fazla bile gelir. Saymadığım bir çok firma ve kişi de vardır eminim ama monokok 3 boyutlu kadro gibi parçaların üretimi derseniz haklısınız zor ve masraflı bir yatırım gerektirir ama dünyanın hiçbiryerinde tamir için böyle imkanlar kullanılmaz zaten.

Önce şu videoyu;


Daha sonra da şu videoyu izlediğimde;


Karbon elyaflarının birleştirilip şekil verilmesi sürecinin sandığımız kadar karmaşık olmadığını düşündüm şahsen Özellikle ikinci videodaki abinin saç kurutma makinası benzeri bir ısı aleti kullandığını gördüğümde, ve karbon yapraklarını parmaklarıyla bastırdığını gördüğümde İlk videoda da aynı işlem yapılıyor, tek farkla: Daha güçlü pres ve ısı makinalarıyla. Ama görünüşe göre mantık belli: İstenilen kalınlıkta karbon yaprağını üst üste koy, kalıba yerleştir, ısıt, yapıştır ve presle. İkinci videodaki yapıştırıcı malzemeleri Türkiye'ye sokabilsek kendimiz bile karbon malzeme yapabiliriz görünüşe göre :islik: Tabiki presi parmaklarımızla yapacağımız için karbon sayfalar arası boşluk kalacak, bu da dayanıklılığı düşürecektir.
Zaten videodaki amaç bisiklet malzemesi yapımı değil, otomobillerin içi için kaplama malzemesi tasarımı yapmak. Yani canımızı emanet edebileceğimiz bir şeyi yapmamız için satılmıyor, zaten sipariş geçmeye kalksak karbon fiber + yapıştırıcı 130 sterlinden başlıyor, ucuz değil
(link)




Elle bu kadar sıkı presleyebilmemiz mümkün değil. Kim bilir kaç adet yaprak var burada

Bu arada @karanbatu beni tamamen yanlış anlamış, daha doğrusu ben yanlış anlatmışım. Kırık bir arka çatal görseli bulamadığımdan, bulabildiğim bir görseli kullandım. Ve o da doğal olarak benim aslında hiç bahsetmediğim bir konuda derinlemesine yorum yazmış Uygun görseli (kırık arka çatal) bulur bulmaz resimleri güncelleyeceğim

Fotoğrafları güncelledim Tam istediğim fotoğrafları buldum


-------------------------------------------------------------------------------------------------

Eleman kendi kadrosunu tamir etmiş

(link)



Bu eleman kendi tamir ettiği halde bile örüme dikkat edip, 12k örümlü kadrosuna 12k örümlü karbon malzeme monte ettiğine göre o firma da dikkat ediyordur sanırım :islik:

Tamir işlemi kolay, fakat düzgün bir şekilde tamir etmek gerçekten çok fazla deneyim isteyen bir süreç.
İnternette karbon fiber tamir setleri satılıyor ve evde, kendi başınıza çatlayan karbon parçalarınızı tamir edebiliyorsunuz. Fakat videoda kısaca anlatılan nokta, tamir yapılırken kadronun o bölgede ne kadar esnediğine ve ne kadar sağlam olduğuna göre bir tamirat yapmak.

Daha önce üst borudan çatlayan ve tamir edilen bir kadroyu test etme şansım oldu. Aynı kadronun tamir edilmemiş versiyonunu da kullandım. Aradaki sürüş farkı inanılmazdı. Üst boru esnemesi gereken bir bölge ve tamir edilirken esnemeyecek şekilde tamir edilmişti ve bu da sürüşü ciddi derecede etkiliyordu. Daha sonra kadro aynı yerden sürüş sırasında tekrar çatladı zaten...

(kadro Türkiye'de tamir edilmişti fakat kimin yaptığı konusunda bilgim yok)

Videoda sunucu resin kokusundan bahsedince firma sahibi zaten baştan kabul ediyor aynı resini uygulamayacaklarini.

Dünyadan birkaç örnek gösterip siz yapmaya yada yaptırmaya çalışırsanız komik olur. Hatta bunu tartışmak bile gereksiz ya... ben de dahil oldum buna.

Kırıldıysa yenisini alın. Maddiyatı dert ediyorsanız da almadan önce böyle şeyleri düşünüp karbon bisiklet almayın.
Her zaman yerine koyabileceğiniz malzemeyi kullanmak daha hesaplı ve güvenli olur.

@Serkan Mıstınoğlu
Bir karbon kadro, kalitesine ve üreticisine göre yüzlerce farklı karbon parça birbiri üzerine yapıştırılıp üretiliyor. Yani bir boru tek parça değil zaten. Güllaç veya baklava olarak da düşünülebilir. Tek fark arada hava boşluğu yok, katmanlar eşit değil vs.
Dolayısıyla o konuda sorun yok. Ama bahsedildiği gibi sonuçta bu karbon kadro basınç altında pişiriliyor ve resin sertleştiriliyor. Tamirde bu imkan yok. Dolayısıyla maşa gibi kritik yerlerde tamir yapmayı çoğu kişi reddediyor. Arka çatal, üst borunun ortaları vs gibi yerler tamir için ideal.
Halil halil arkadaşımız doğru linki koymuş bile. O videodaki arkadaş önceden uçak endüstrisinde çalışan şimdi de bisiklet tamir eden . alanında dünya çapın en üstlerde olan birisi. Karbon clincher jantar hakkındaki viswosu da çok yararlıdır.

Karbon tamiri yaptıklarını söylüyorlar.Hatta yurt dışından da müşterileri varmış.Facebook sayfalarında gördüm.
Karbon tamiri yaptırmak isteyenler için ideal gibi duruyor.Görüşmekte fayda var.

(link)

Linkteki fotoğraflara bakınca durumun vahameti ortaya çıkıyor. Çalışma ortamına, düzenine, alet edevatlara bakın. Hele ki kırılan maşalara. Bana göre olumlu hiçbirşey yok. Ortadan ikiye ayrılan maşa bacağını kime nasıl yaptırırsan yaptır akıl işi değil tekrar kullanmak.İnfoda “yapılan testler sonucu” diye bir tanım var ve esas soru işaretleri burada ortaya çıkıyor

Burada şuna bakmakta fayda var.Tamir yaptırıp memnun olan yada olmayan kullanıcılarla konuşmak .

Tamir yaptırıp binen herkes olumsuz bir durum oluşana kadar memnundur.

Yanlış hatırlamıyorsam tamirimiz ömür boyu garantili diyor ilk videoda firmanın sahibi İngiliz.
Yani tamirciye güvenip canımızı riske atabiliriz :confused:

İşimiz gerekiği bazı modellerde onarım söz konusu olduğunda buna benzer karbon bantlar ile tamirat yapılıyor. Tamir eden modelciler eskisi kadar güçlü ve sağlam olduğunu söylüyorlar. Bu modellere tonlarca yük biniyor. Muhtemelen dedikleri kadar sağlam oluyor. Bence işin ehli insan karbon tamiratı gayette yapabilir. Kaldı ki kadronuzun karbon modelini biliyorsanız işin ehli adam bu işi çok çok iyi yapar bence

Kirik parcayi yapistirmakta hic bir mantik goremedim ben. Birbirine sarmal dolanmis karbon bi kitle bile kirilirken kucuk bir alanda tutturulan bi bolgeye guven olmaz.
Iki bolgeye icerden ek uzunca bir parca lonursa belki olur

Eğer borunun içine kırık yerden başka ulaşım varsa (içten baskı uygulamak için balon gibi şişirilen, basınç uygulayan fitil salınmalı) boru kırıkları sağlam şekilde tamir edilebiliyor. İşin mantığı borunun içine kırık yeri destekleyecek katman oluşturmak. Ama diğer yerler sıkıntı.