Stratejik öneme sahip satın alımlar keşke sizin düşündüğünüz gibi ne kadar ekmek o kadar köfte şeklinde gerçekleşebilseydi. Ama değil.
bir çok değişken göz önüne alınarak yapılıyor her şey. Mesela f16 öncelenirken bunda
1, hava kuvvetlerimiz uçağı nerede, hangi şartlar altında kullanabileceğini, limitlerini, değişkenlerini çok uzun süredir biliyor, gerek savunma gerek saldırı açısından bize en uygun en işlevsel uçak olarak bunu uygun görmüş olabilir
2, Tusaş'ın sitesine bakın, biz bu uçağın üretimini, modernizasyonunda vs yapabiliyoruz. Yani malzemeyi aldık civatasını sıkacak adam beklemek zorunda değiliz.
3, kullanım sahası maddelerini herkes herkese uygular, bu işlerin raconu bu. Biz de silah satarken bunu yapıyoruz. Bunu yaptırmayacak güce henüz malesef ülke olarak sahip değiliz.
4, bazı satın alımlar satın almaktan ziyade tecrübeye ortak olmak için de yapılıyor. Örneğin s400'ler. Bizim şu anda ABD desteği olmadan bu tür ürünleri üretmemiz pek mümkün değil. Peki Rusya bunu nasıl üretti? Bu sorunun cevabını bulmak, altyapıyı çözmek için bile bu paralar harcanır, sistemi öğrenirsin, sonra üretir ve satarsın. Yine Tusaş örneği vereceğim, yıllarca Amerikalılarla milyarlarca para vererek üretimine ortak olduğu bir çok şeyi şu anda kendisi üretiyor, millilik oranını da sürekli artırıyor.
5, siz ABD'den bir f16 alırken aslında bir çok şeyi pakete dahil ediyorsunuz. Örneğin helikopter ürettiniz, motoru honeywell, siz adam 200 motor verse 200 atak helikopteri üretip satacak potansiyeliniz var ama kongre onayına takılıyor, hürjet ürettiniz, GE motors size ABD ile olan kriz nedeniyle kongreden onay alamadığı için ihtiyacınız olan motoru gönderemez, siz de malezyadan aldığınız hürjet siparişlerini iptal etmek zorunda kalabilirsiniz gibi gibi bir sürü örnek var. Bu satışlar o satışların da önünü açıyor, ithal ettiğin alt ekipmanı bir araca dönüştürüp ihraç edebiliyorsun.
Yani demem o ki 23 milyar büyük para, ama biz de bu paraları stratejik önem taşıyan işlere verebilecek kadar büyük bir devletiz. F35 projesinde de bu yüzden para yaktık sanıyorum, ama sonuçta Kaan diye bir uçağımız var, hürjetimiz uçuyor vesaire.
Karışık işler, işin uzmanlarından da dinlemek lazım