Birkaç yıldır yazdığım mesajlarda 'yokuş özürlü' olmaktan bahsediyordum. Bunu hep yazıyorum da, sakın ola bundan övündüğüm veya buna güvenip rakiplerimi yolda alt etme niyetim olduğu anlaşılmasın
aksine bunu her yazdığımda yüzüm biraz kızarıyor. Tamam, yokuşları en önde çıkan olmak istemiyorum ama neden herkes gibi 'average joe' muamelesi görmeyeyim?
Yıllardır bu yokuş sorunum hep vardı ama ne zaman power metre kullanmaya başladım ve ne zaman doğru analizler yapmaya başladım, işte o zaman jeton düştü!
Ama gerçekten jeton düştü. Anlatacağım durumu herkesin bilmesinde fayda var.
Önce yokuş derken neden bahsettiğimin basit bir bir tanımını yapmak lazım ki, aşağıda anlatacağım konuya aynı pencereden bakabilelim.
Yokuş derken Kartepe'den veya Uludağ'dan bahsetmiyorum! Bunlar yokuş değil dağ tırmanışı olur. Tahmin edeceğiniz gibi onlarca dakika sürecek her eğim yokuş olmaktan çıkıyor. Günlük sürüşlerimde karşılaştığım yokuşlar genelde 1-2-3-5 dakika süren bazen 10 dk'ya kadar çıkan eğimler. Eğimleri de %2'den başlayıp ortalaması %10-11'lere ulaşanlarla karşılaşabiliyorum.
Yıllarca bisiklet sürdüğüm için niye başarısız olduğumu bulmak için arada sırada oturup bu yokuşların eğimlerini, uzunluklarını, irtifalarını liste halinde çıkardım. Buralarda nabız ne olmuş, kadans ne olmuş karşılaştırdım. Ancak elime net bir şey geçmedi.
Power metre kullanmaya başlayınca ilk öğrendiğim şey süreler oldu. Fizyolojimiz diyor ki, üretebileceğimiz max gücümüz geçen süreyle ters orantılı. Bu ne demek derseniz açıklayayım:
30 sn boyunca basabileceğimiz max gücümüz 1 dk basabileceğimizden fazla, 1 dk basabileceğimiz max gücümüz 5 dk dan fazla, vb.
Bu grafik iyi bir örnek olabilir:
http://2.bp.blogspot.com/-waPZ1WEkBDs/U4p1_2Hm9aI/AAAAAAAABgw/8vvQoiIczEU/s1600/power+curve.png
Bu sürelerin vücudumuzdaki enerji mekanizmalarına denk gelen karşılıkları olması ilginç.
0-30 sn. arasında max güç üretmeye çalışırsak nörokaslar çalışıyor (fosfokreatin enerji kaynağımız), 30sn - 3 dk arasında max güç üretmeye çalışırsak anaerobik enerji depomuzdaki hazır yakıt devreye giriyor, 3-8 dk arasında max güç üretmeye çalışırsak oksijensiz glikojen yakıt sistemi iş görüyor ama kanımızdaki asidite artıyor (vo2max) ve 8dk - 1 saat arasında max güç üretmeye çalışırsak oksijenli glikojen yakıt sistemi devreye giriyor (FTP).
Şimdi çıktığım tüm yokuşları incelersem %90'ından fazlasında geçen süre 30 sn - 10 dk aralığında sürüyor.
Bu ne demek? Yokuşlarda devreye giren yakıt oksijenli glikojen veya yağ değil. Yokuşun süresine bağlı olarak fosfajen, anaerobik depo veya oksijensiz glikojen iş görüyor.
Power metre aldıktan sonra power-zaman grafiğimi oluşturmam zor olmadı. Çünkü her program, aktiviteleriniz yüklerseniz size bir power-zaman grafiği hazırlayabiliyor.
Benim grafik şöyle:
Bu grafik tek başına neden yokuşlarda zorlandığımı anlatmıyor.
Ancak eğer bu grafiği uluslararası bisikletçi profiliyle karşılaştırırsam anlamlı hale geliyor.
Aşağıdaki grafik böyle bir karşılaştırma yapıyor:
Internette çokça göreceğiniz bir tabloyu paylaşayım:
Özetlersem eğer 4 dk altında üretebildiğim max güç Fair (kategori 5) bile değil. Çok daha kötü. Süre uzadıkça kategori 4 seviyesine gelebiliyorum. Bu ise dayanıklılık gerektiren uzun turlarda beni avantajlı yaparken kısa mesafe alanda yetersiz olduğumu gösteriyor.
Neden böyle bir yapım olduğunu anlamam zor değil aslında. Çünkü geçmişimde on yıldan fazla 5-10-15 km koşular var. Bu bende yavaş kasılan kasları güçlendirirken, aerobik dayanıklılık sağlamış (tabii ki koşu bisikleti geliştirmez ama dayanıklılık metabolizması spordan spora farketmez).
Şimdi kısa mesafe dediğim 4 dk altı yokuşlarda işin içine bir de kilo giriyor. Boy-kilo oranımda 4 kilo fazlamın olması da zaten düşük olan watt işini daha çok yük getirdiğinden neden yokuşlarda geri kaldığım halde düz yolda rakiplerimi yakalayabildiğimi bir nebze açıklıyor.
Öyleyse benim yapmam gereken şey uzun mesafe dayanıklılık sürüşleri değil; kısa mesafe yokuşlar veya kısa mesafe düz yolda yüksek vites-düşük kadans hız intervalleri.
Bunu görmek bile power metrenin ne işe yaradığını göstermesi bakımından faydalı.